Δευτέρα 13 Μαρτίου 2017

Αγιος Πορφύριος Βίος και Λόγοι

Έρευνα άρθρου: Το νόημα της ζωής🌹



ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΙ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ
© Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής-Χρυσοπηγής, Β’ Έκδοση Απρίλιος 2003, ISBN 960-87617-0-0, 731 00 Χανιά Κρήτη, Τηλ. 2821091125 – Fax 2821097600. Email: imx@otenet.gr
 
  
  

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ
Ο σατανάς φτιάχνει το μηχανισμό της πλάνης. Χωρίς να το καταλάβομε εμείς ο πονηρός φτιάχνει παγίδες. Με τη λαχτάρα για τον Χριστό η δύναμη της ψυχής φεύγει απ’ τις παγίδες και πάει στον Χριστό. Άλλο πράγμα αυτό. Πιο ευγενές. Το να μάχεσαι τον εχθρό σου είναι μια προσπάθεια με σπρωξίματα και πίεση. Στην αγάπη του Χριστού όμως δεν υπάρχουν σπρωξίματα. Εδώ η δύναμη της ψυχής μεταποιείται χωρίς κόπο. Δεν πρέπει ν’ αντιδράτε με τα ίδια όργανα. Αδιαφορήστε! Αυτή η αδιαφορία προς τον εχθρό είναι μεγάλη τέχνη. Τέχνη τεχνών. Γίνεται μόνο με τη θεία χάρι. Η αντιμετώπιση του κακού με την χάρι του Θεού γίνεται αναίμακτα και ακοπίαστα. Χωρίς σπρώξιμο και χωρίς σφίξιμο.
Τι είπαμε; Δεν είπαμε ότι ο διάβολος είναι πολυμήχανος; Οι μηχανισμοί του διαβόλου είναι πονηροί. Τρόμος! Γιαυτό πρέπει κι εμείς να φτιάχνομε ευσεβείς μηχανισμούς αμύνης,χωρίς πονηρία, για να καταστρέψομε τη δύναμη των δικών του παγίδων. }314}
Όταν ντυθούμε την πανοπλία του Θεού, τα πάντα θα κατορθώσομε· και μάλιστα πολύ εύκολα. Είναι εύκολα όλα, όταν μπούμε στη θεία χάρι. Τότε είμαστε πιο ελεύθεροι, πιο δυνατοί. Μας προστατεύει η θεία χάρις. Αν αγωνισθούμε ερωτευθούμε τον Χριστό, τότε αποκτούμε τη θεία χάρι. Οπλισμένοι με τη θεία χάρι, δεν διατρέχομε κίνδυνο κι ο διάβολος μας βλέπει και φεύγει.
Κι εγώ ο καημένος ο ταπεινός από μικρός έτσι εργαζόμουν κι έχω μια μικρή πείρα. Δεν ήθελα να σκέπτομαι τις παγίδες, αδιαφορούσα. Στην αρχή, όμως, ξεκίνησα αλλιώς. Ξαπλωνόμουν κάτω κι έλεγα ότι είμαι πεθαμένος. Βίαζα τον εαυτό μου με τη βία του θανάτου. Δαίμονες έρχονταν και μες στο φόβο έλεγα: «Έχε μνήμην θανάτου δια παντός, έχε μνήμην κολάσεως». Τα παράτησα. Τα είχα ζήσει κι εκείνα. Καλά είναι κι εκείνα για τους αρχαρίους. Αλλά «ο φοβούμενος ου τετελείωται εν τη αγάπη».

Γράφει ο ιερός Αυγουστίνος: «Διαλογισμοί με απασχολούν και μπλέκομαι σε συζητήσεις». Βλέπετε, εδώ ομιλούσε ο παλαιός άνθρωπος με τον νέο, με τον κατά Χριστόν άνθρωπο. Έκανε συζήτηση. Εμένα δεν μου αρέσει }315} να συζητώ με τον παλαιό άνθρωπο. Δηλαδή με τραβάει από πίσω, απ’ το ράσο, αλλ’ αμέσως ανοίγω τα χέρια προς τον Χριστό κι έτσι τον περιφρονώ με τη θεία χάρι, δεν τον σκέπτομαι. Όπως το μωρό παιδί ανοίγει τα χέρια και πέφτει στην αγκαλιά της μάνας του, έτσι κάνω κι εγώ. Είναι μυστήριο, δεν ξέρω αν καταλαβαίνετε τη λεπτότητα του θέματος. Όταν προσπαθείτε ν’ αποφύγετε τον παλαιό άνθρωπο χωρίς την χάρι, τον ζείτε. Με την χάρι, όμως, δεν σας απασχολεί πια. Υπάρχει στο βάθος. Όλα μένουν μέσα μας και τα άσχημα δεν χάνονται. Με την χάρι όμως μετουσιώνονται, μεταποιούνται, μεταστοιχειώνονται. «Ίνα τον παλαιόν αποθέμενοι άνθρωπον, τον νέον ενδυσώμεθα και Σοι ζήσωμεν, τω ημετέρω Δεσπότη», δεν λέγει στην ευχή της ενάτης ώρας;
Ο Χριστός θέλει να ενωθούμε μαζί Του και περιμένει έξω απ’ την πόρτα της ψυχής μας. Από μας εξαρτάται να δεχθούμε τη θεία χάρι. Μόνο η θεία χάρις μπορεί να μας αλλάξει. Εμείς τίποτα δεν μπορούμε μόνοι μας. Η χάρις όλα θα μας τα δώσει. Εμείς να προσπαθούμε να μειώνομε τον εγωισμό και τη φιλαυτία μας. Να είμαστε ταπεινοί. Να δοθούμε στον Χριστό κι όλα φεύγουν τα αντιδραστικά, σωματικά και ψυχικά. }316}
Ενώ πρώτα ήταν ανίκανος (ο απόστολος Παύλος) να κάνει το καλό, μετά έγινε ανίκανος να κάνει το κακό. Δεν μπορούσε δεν το ήθελε.
Με τη θεία χάρι τα πάντα είναι κατορθωτά. Με τη θεία χάρι οι μάρτυρες του Χριστού δεν καταλάβαιναν τους πόνους, που προξενούσαν τα μαρτύρια. Με τη θεία χάρι όλα γίνονται ανώδυνα. Αυτόν τον τρόπο τον απαλό να χρησιμοποιείτε. Μην αγωνίζεσθε να διώξετε το σκοτάδι, το κακό. Δεν πετυχαίνετε τίποτα χτυπώντας το σκοτάδι. Βρίσκεσθε στο σκοτάδι και θέλετε να απαλλαγείτε; Εσείς τι κάνετε; Διώχνετε με δύναμη το σκοτάδι, το χτυπάτε, αλλ’ αυτό δεν φεύγει. Θέλετε φως; Ανοίξτε μια τρυπίτσα και θα έλθει μια ακτίνα του ήλιου, θα έλθει το φως. Αντί να διώχνετε το σκοτάδι, αντί να διώχνετε τον εχθρό, να μην μπει }317} μέσα σας, ανοίξτε τα χέρια στην αγκάλη του Χριστού. Αυτός είναι ο πιο τέλειος τρόπος, να μην πολεμάτε, δηλαδή, απευθείας το κακό, αλλά ν’ αγαπήσετε τον Χριστό, το φως Του, και το κακό θα υποχωρήσει.
Το σπουδαιότερο όπλο κατά του διαβόλου είναι ο Τίμιος Σταυρός, που τον τρέμει. Ο σταυρός όμως, να γίνεται σωστά.
Η επικοινωνία με τον Χριστό όταν γίνεται απλά, απαλά, χωρίς πίεση κάνει τον διάβολο να φεύγει. Ο σατανάς δεν φεύγει με πίεση, με σφίξιμο. Απομακρύνεται με την πραότητα και την προσευχή. Υποχωρεί όταν δει την ψυχή να τον περιφρονεί και να στρέφεται με αγάπη προς τον Χριστό. Την περιφρόνηση δεν μπορεί να την υποφέρει, διότι είναι υπερόπτης. Όταν όμως πιέζεσθε το κακό πνεύμα σας παίρνει είδηση και σας πολεμάει. Μην ασχολείσθε με τον διάβολο, ούτε να παρακαλείτε να φύγει. Όσο παρακαλείτε να φύγει, τόσο σας αγκαλιάζει. Τον διάβολο να τον περιφρονείτε. Να μην τον πολεμάτε κατά μετώπον. Όταν πολεμάς με πείσμα κατά του διαβόλου, επιτίθεται κι εκείνος σαν τίγρις, σαν αγριόγατα. Όταν του ρίχνεις σφαίρα, }318} αυτός σου ρίχνει χειροβομβίδα. Όταν του ρίχνεις βόμβα, σου ρίχνει πύραυλο. Μην κοιτάζετε το κακό. Να κοιτάζετε την αγκαλιά του Θεού και να πέφτετε μες στην αγκαλιά Του και να προχωράτε. Να Του δοθείτε, να Τον αγαπήσετε τον Χριστό, να ζείτε με εγρήγορση. Η εγρήγορση στον άνθρωπο που αγαπάει τον Θεό είναι απαραίτητη.
Τα πράγματα είναι απλά κι εύκολα στην πνευματική ζωή, στη ζωή εν Χριστώ· αρκεί να ξέρετε να διακρίνετε. Όταν σας ενοχλήσει κάτι, ένας λογισμός, ένας πειρασμός, μία επίθεση, περιφρονώντας όλ’ αυτά, θα στρέφετε την προσοχή σας, το βλέμμα σας στον Χριστό. Εκείνος μετά θα αναλάβει να σας ανεβάσει. Εκείνος θα σας πιάσει απ’ το χέρι και θα σας δώσει πλούσια τη θεία Του χάρι. Εσείς λίγη προσπάθεια θα κάνετε. Παίρνομε ένα εκατομμύριο. Το κόβομε κομματάκια. Παίρνομε το ένα εκατομμυριοστό. Το ένα εκατομμυριοστό του εκατομμυριοστού είναι του ανθρώπου η προσπάθεια, λίγη δηλαδή διάθεση. Κινείσθε προς τον Θεό και στο δευτερόλεπτο του δευτερολέπτου έρχεται η θεία χάρις. Το σκέπτεσθε κι έρχεται το Άγιον Πνεύμα. Δεν κάνετε τίποτα.
Όταν δείτε το αντίθετο πνεύμα να έρχεται να σας }319} βουτήξει εσείς δεν τρομοκρατείσθε, ούτε το κοιτάζετε, ούτε προσπαθείτε να το βγάλετε από μέσα σας. Τι κάνετε; Ο καλύτερος τρόπος είναι η περιφρόνηση. Δηλαδή ανοίγετε την αγκαλιά σας, ανοίγετε τα χέρια σας στον Χριστό, όπως το παιδάκι που βλέπει κάποιο θηρίο άγριο και δεν φοβάται, γιατί είναι δίπλα ο πατέρας του και πέφτει στην αγκαλιά του. Αυτό τον τρόπο να χρησιμοποιείτε σε κάθε προσβολή του πονηρού και σε κάθε λογισμό δηλαδή την περιφρόνηση.
Όλα να τα προλαμβάνετε με την προσευχή. Αυτό είναι μεγάλο μυστικό. Την ώρα του πειρασμού, εκεί που πάτε να τον περιφρονήσετε, ο πονηρός σας βουτάει, σας καθηλώνει και σας σφίγγει και κάνει το δικό του κι όχι αυτό που θέλετε εσείς. Πρέπει να προλάβετε να κάνετε το άνοιγμα στον Θεό. Για να το πετύχετε όμως αυτό πρέπει να σας φωτίσει η θεία χάρις. Αν αυτό δεν γίνει αμέσως, τότε σας αρπάζει ο πονηρός κι ενώ προσπαθείτε να τον διώξετε, σας έχει ήδη συλλάβει.
Εζήτησα από έναν άνθρωπο να μου κάνει κάτι. Αυτός αρνιόταν λέγοντας ότι η επιστήμη τα λεει αλλιώς. Επέμεινα εγώ, τίποτα εκείνος.Πήγα ν’ αγανακτήσω. Το κατάλαβα. Τη στιγμή εκείνη, στράφηκα στον Χριστό και πρόλαβα το κακό. }320}
Αυτή περιφρόνηση έχει μεγάλη τέχνη.
Η περιφρόνηση του κακού πνεύματος γίνεται μόνο με την χάρι του Θεού. Γυρίζετε προς τον Χριστό τρέχετε προς τον Χριστό, ανοίγετε τα χέρια σας προς τον Χριστό, προσπαθείτε να γνωρίσετε τον Χριστό, ν’ αγαπήσετε τον Χριστό, να αισθανθείτε τον Χριστό και σ’ αυτή σας την προσπάθεια, όταν τα ελατήρια σας είναι αγνά και καθαρά και ειλικρινή, ανοίγει η χάρις την ψυχή σας και σας λέει: «Έγειρε ο καθεύδων και ανάστα εκ των νεκρών και επιφαύσει σοι ο Χριστός». Εκεί, μέσα στο θείο φως θα ζούμε πάντοτε, εφόσον θ’ αγαπάει και θα λαχταράει η ψυχή μας τον Θεό. Έτσι, με την χάρι του Χριστού, είναι όλα εύκολα κι όλα αληθινά τα λόγια του Χριστού, που είπε: «Ο γαρ ζυγός μου χρηστός και το φορτίον μου ελαφρόν εστιν».
Μερικοί βλέπουν τον διάβολο να παρουσιάζεται με διάφορες μορφές, να κάνει θορύβους, να τους χτυπάει κ.α. Αυτά γίνονται τις πιο πολλές φορές στους μπερδεμένους.
Οι μεγάλοι Πατέρες, όπως ο ιερός Χρυσόστομος, ο Μέγας Βασίλειος και οι άλλοι δεν μας λένε για τον διάβολο, πώς εμφανίζεται κλπ. Εκείνοι επορεύθηκαν μ’ αυτό τον τρόπο που λέμε, με την αγάπη στον Χριστό. Ο σατανάς, ανάλογα με το ποιος είσαι, φανερώνεται. Όταν κανείς δεν άρχισε κανονικά την πνευματική ζωή ή τον βαραίνει κάτι κληρονομικό, βλέπει τον σατανά να παρουσιάζεται μπροστά }322} του, να του κάνει φασαρίες κ.λπ. Καμιά φορά μπορεί να πάθει και σχιζοφρένεια ο άνθρωπος. Ο σχιζοφρενής επηρεάζεται απ’ τα βιώματα της παλιάς ζωής των προγόνων.
Και κάτι ακόμη. Να μη δίνομε στον διάβολο δικαιώματα. Δηλαδή εγώ δεν αφήνω ούτε μια σκέψη μνησικακίας μέσα μου ούτε μια σκέψη εγωισμού, μη βρει παράθυρο ο σατανάς. Το παράθυρο είναι το δικαίωμα. Όταν απομακρύνεσαι απ’ τον Θεό, κινδυνεύεις, γιατί σε βρίσκει «σκέτον» ο σατανάς και κυριαρχεί επάνω σου. Ακούστε κι εμένανε, που έχω λίγη πείρα σ’ αυτά.
Η τελεία εμπιστοσύνη στα χέρια του Θεού -αυτή είναι η αγία ταπείνωση. Η τέλεια υπακοή στο Θεό χωρίς αντίρρηση, χωρίς αντίδραση, έστω κι αν ορισμένα πράγματα φαίνονται δύσκολα και παράλογα. Το άφημα στα χέρια του Θεού. Αυτό που λέμε στην Θεία Λειτουργία τα λέγει όλα: «πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα». … Σ’ εσένα Κύριε, τα }323} αφήνομε όλα. Αυτή είναι η εμπιστοσύνη στον Θεό. Αυτή είναι η αγία ταπείνωση. Αυτή μεταμορφώνει τον άνθρωπο. Τον καθιστά θεάνθρωπο.
Ο ταπεινός έχει συνείδηση της εσωτερικής του καταστάσεως και, όσο κι αν είναι άσχημη, δεν χάνει την προσωπικότητά του. Γνωρίζει ότι είναι αμαρτωλός και θλίβεται γι’ αυτό, αλλά δεν απελπίζεται, δεν εξουθενώνει τον εαυτό του. Ο έχων την αγία ταπείνωση δεν μιλάει καθόλου, δηλαδή δεν αντιδρά. Δέχεται να τον παρατηρούν, να τον ελέγχουν οι άλλοι, χωρίς να εξοργίζεται και να δικαιολογείται. Δεν χάνει την ισορροπία του. Το αντίθετο συμβαίνει με τον εγωιστή, τον έχοντα αισθήματα κατωτερότητος. Στην αρχή μοιάζει με τον ταπεινό. Λίγο, όμως, αν τον πειράξει κανείς, αμέσως χάνει την ειρήνη του, εκνευρίζεται, ταράζεται.
Ο ταπεινός πιστεύει ότι όλα εξαρτώνται απ’ τον Χριστό κι ότι ο Χριστός του δίδει την χάρι Του κι έτσι προχωράει. Όποιος έχει την αγία ταπείνωση, ζει από τώρα στην επίγεια άκτιστη Εκκλησία. Έχει πάντα τη χαρά του Χριστού, και στα δυσάρεστα. Το βλέπομε αυτό στη ζωή των αγίων. Ο απόστολος Παύλος τι ήταν; Άνθρωπος σαν κι εμάς. Αλλά τι έγινε; Έγινε όργανο του Θεού, σκεύος εκλογής. Τα λόγια του το μαρτυρούν: «Ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός … εμοί γαρ το ζην Χριστός και το αποθανείν κέρδος». Φλεγόταν απ’ την αγάπη του Χριστού. Η ταπείνωση τον ανέβασε εκεί. Να καίγεσαι για τον Θεό· αυτό είναι το παν.
Αν έχετε αγάπη στον πλησίον και στον Θεό, θα δώσει }324} ο Θεός την ταπείνωση, θα δώσει τον αγιασμό. Αν δεν έχετε αγάπη στον Θεό και στον πλησίον αν τεμπελιάζετε, θα σας βασανίσει ο σατανάς, θα σας εκδικηθεί ο παλαιός άνθρωπος, θα σας φταίνε όλοι κι όλα, θα γκρινιάζετε λέγοντας: «Γιατί τα’ άφησες αυτό εδώ, γιατί εκεί;». Και θα νομίζετε ότι δήθεν φταίνε οι δουλειές ο κόπος. Θα λέτε: «Τι θα γίνει μ’ αυτή την κατάσταση που έφθασα, πώς φέρομαι έτσι;», χωρίς να καταλαβαίνετε από πού προέρχεται αυτή η κατάσταση. Ενώ αυτό είναι η εκδίκηση των ενστίκτων.
Όταν ο άνθρωπος ζει χωρίς Θεό, χωρίς γαλήνη, χωρίς εμπιστοσύνη, αλλά με άγχος, αγωνία, κατάθλιψη, απελπισία, αποκτάει ασθένειες σωματικές και ψυχικές. Η ψυχασθένεια, η νευρασθένεια, ο διχασμός είναι δαιμονικές καταστάσεις. Δαιμόνιο είναι επίσης και η ταπεινολογία. Το λένε και αίσθημα κατωτερότητος. Η αληθινή ταπείνωση δεν μιλάει, δεν λέει ταπεινολογίες, δηλαδή «είμαι αμαρτωλός, ανάξιος, ελάχιστος πάντων …». Φοβάται ο ταπεινός μήπως με τις ταπεινολογίες πέσει στην κενοδοξία. Η χάρις του Θεού δεν πλησιάζει εδώ. Αντίθετα η χάρις του Θεού βρίσκεται εκεί όπου υπάρχει αληθινή ταπείνωση, η θεία ταπείνωση, η τελεία εμπιστοσύνη στον Θεό. Η εξάρτηση από Εκείνον.
Αυτό έχει μεγάλη αξία να οδηγείσαι απ’ τον Θεό, να μην έχεις κανένα θέλημα. Ο σκλάβος δεν έχει κανένα θέλημα· ό,τι θέλει ο κύριός του. Έτσι κι ο πιστός δούλος του Θεού. Γίνεσαι δούλος Του, αλλά στον Θεό ελευθερώνεσαι. Αυτή είναι η πραγματική ελευθερία. Να καίγεσαι για τον Θεό. Αυτό είναι το παν. Αν νικηθείς απ’ }325} τον Θεό, υποδουλώνεσαι σ’ Αυτόν και ζεις στην ελευθερία των τέκνων του Θεού: «… ώ γαρ τις ήττηται, τούτω και δεδούλωται». Συμβαίνει, όπως στην περίπτωση του υποτακτικού που έχει τελεία εμπιστοσύνη στον Γέροντά του κι ο Θεός του δίδει την χάρι. Θυμηθείτε τον Προφήτη Ελισσαίο. Πήρε τη μηλωτή και χτύπησε τα νερά του ποταμού και δεν τα χώρισε στα δύο, όπως το έκανε ο Προφήτης Ηλίας, γιατί ό,τι έκανε, το έκανε με εγωισμό και όχι με ταπείνωση. Μετά που ταπεινώθηκε και είδε ότι μόνος του δεν κάνει τίποτα, εζήτησε με ταπείνωση τη βοήθεια του Γέροντά του, του Προφήτη Ηλία, και πήρε την χάρι. Τα νερά εσχίσθηκαν στα δύο κι έγινε δρόμος, για να περάσει.
Χρειάζεται, βέβαια, και λίγη προσπάθεια, αλλά η άκρα ταπείνωση δεν αποκτιέται με τις προσπάθειες και τον αγώνα μόνο. Είναι αποτέλεσμα χάριτος. Το λέω εκ πείρας: ό,τι έχω το έχω απ’ την χάρι. «Εάν μη Κύριος οικοδομήση οίκον, εις μάτην εκοπίασαν οι οικοδομούντες». Όλα τα δίνει ο Χριστός.
Να είμαστε σε όλα ταπεινοί· στη σκέψη, στα λόγια, στη συμπεριφορά. Ποτέ να μην παρουσιαστούμε στον Θεό και να πούμε: «Έχω αρετές». Ο Θεός δεν θέλει την αρετή μας. Πάντα να παρουσιάζεσαι στον Θεό ως αμαρτωλός· χωρίς όμως απελπισία, αλλά «θαρρών εις το έλεος της ευσπλαχνίας Του». Αρκεί να βρούμε το μυστικό. }326}
Το μυστικό είναι η αγάπη στον Χριστό και η ταπείνωση. Ο Χριστός θα δώσει την ταπείνωση. Εμείς δεν μπορούμε με τις αδυναμίες μας να Τον αγαπήσομε. Ας μας αγαπήσει Αυτός. Ας Τον παρακαλούμε πολύ να μας αγαπήσει Εκείνος και να μας δώσει το ζήλο να Τον αγαπήσομε κι εμείς.
Άμα θέλεις να φιλοσοφήσεις όλα θα τα ρίχνεις στον κακό εαυτό σου και θα ταπεινώνεσαι πάντοτε. Είναι ταπείνωση να πιστεύεις ότι όλοι είναι καλοί. Κι αν ακούεις για κάποιον κάτι αρνητικό να μην το πιστεύεις. Όλους να τους αγαπάεις και να μη σκέπτεσαι για κανέναν κακό και για όλους να προσεύχεσαι. Δεν θέλεις άλλη φιλοσοφία. Η καρδιά του κενόδοξου δεν μπορεί να ταπεινωθεί. Όταν τον ελέγχουν ή νουθετούν, αντιλέγει έντονα, ενώ, όταν τον επαινούν και τον κολακεύουν, φέρεται άπρεπα. Ό,τι και να του πεις, εννοεί να υπερηφανεύεται περισσότερο. Ασχολείται και περιστρέφεται γύρω απ’ τον εαυτό του. Αντίθετα, ο αμαρτωλός που μετανοεί κι εξομολογείται βγαίνει απ’ τον εαυτό του. Όταν εξομολογηθεί δεν γυρνάει πίσω.
Ο κενόδοξος την ψυχή του την αποξενώνει απ’ την αιώνια ζωή. Τελικά ο εγωισμός είναι σκέτη κουταμάρα! Η κενοδοξία μας κάνει κούφιους. Όταν κάνομε κάτι για να επιδειχθούμε, καταντούμε άδειοι ψυχικά. Ό,τι κάνομε, να το κάνομε για να ευχαριστήσομε τον Θεό· ανιδιοτελώς, χωρίς κενοδοξία, χωρίς υπερηφάνεια, χωρίς εγωισμό, χωρίς, χωρίς, χωρίς … Να είσαι ψάλτης στην εκκλησία, στο μοναστήρι. Να έχεις φωνή πολύ αγγελική και να ψάλλεις στον Θεό χωρίς να ξέρεις ότι τόσοι άνθρωποι σ’ ακούνε, }327} δηλαδή χωρίς να το σκέπτεσαι. Γίνεται; Δεν γίνεται εύκολα. Είναι δύσκολο αυτό. Γι’ αυτό πολλοί ψάλτες επλανήθησαν. Κατά κανόνα, όλοι οι καλοί ψάλτες έχουν μεγάλο εγωισμό. Όχι βέβαια όλοι, αλλά οι περισσότεροι. Όταν έχεις όμως ταπείνωση, έστω κι αν ψάλλεις ωραία κι αν διαβάζεις ωραία, δεν επηρεάζεσαι από εκείνους που σε ακούνε. Θα μου πεις, κι αν ψάλλεις ωραία κι αν διαβάζεις ωραία και τ’ ακούει ο γέροντάς σου; Τίποτα δεν είναι αυτό, άμα έχεις ταπείνωση.
Πρέπει πάση θυσία να γίνομε καλοί. Αυτό προσπαθώ κι εγώ ο καημένος. Αλλά έρχεται ο κόπος από δω, με πλακώνει η αρρώστια μου από κει και τίποτα δεν μπορώ να κάνω. Όμως αγωνίζομαι. Θέλω να γίνω πιο καλός, θέλω να λατρεύω τον Θεό με αγάπη, με λαχτάρα, και κάνω όνειρα και κάνω προσπάθεια, αλλά δεν γίνεται τίποτα. Όμως αυτό μου δίνει χαρά και μια ικανοποίηση ότι επιτέλους προσπαθώ ν’ αγαπήσω τον Χριστό. Δεν το έχω κατορθώσει αλλά το επιθυμώ.
Λέγει ο σοφός Σολομών ότι ο Χριστός «ευρίσκεται τοις μη πειράζουσιν Αυτόν». Οι «πειράζοντες» τον Θεόν είναι όσοι αμφιβάλλουν, διστάζουν ή και χειρότερα ακόμη, ανθίστανται στην παντοδυναμία Του και πανσοφία Του. Δεν πρέπει η ψυχή μας ν’ αντιστέκεται και να λέει, «γιατί το }328} έκανε έτσι αυτό ο Θεός, γιατί το άλλο αλλιώς, δεν μπορούσε να κάνει διαφορετικά;». Όλ’ αυτά δείχνουν μία εσωτερική μικροψυχία και αντίδραση. Δείχνουν την μεγάλη ιδέα που έχομε για τον εαυτό μας, την υπερηφάνειά μας και το μεγάλο εγωισμό μας. Αυτά τα «γιατί» πολύ βασανίζουν τον άνθρωπο, δημιουργούν αυτά που λέει ο κόσμος «κόμπλεξ»· παραδείγματος χάριν, «γιατί να είμαι πολύ ψηλός;» ή και το αντίθετο «πολύ κοντός;». Αυτό δεν φεύγει από μέσα. Και προσεύχεται κανείς και κάνει αγρυπνίες, αλλά γίνεται το αντίθετο. Και υποφέρει κι αγανακτεί χωρίς αποτέλεσμα. Ενώ με το Χριστό, με την χάρι φεύγουν όλα. Υπάρχει αυτό το «κάτι» στο βάθος, δηλαδή το «γιατί», αλλ’ η χάρις του Θεού επισκιάζει τον άνθρωπο κι ενώ η ρίζα είναι το κόμπλεξ, εκεί πάνω φυτρώνει τριανταφυλλιά με ωραία τριαντάφυλλα κι όσο ποτίζεται με την πίστη με την αγάπη με την υπομονή με την ταπείνωση τόσο παύει να έχει δύναμη το κακό παύει να υπάρχει δηλαδή δεν εξαφανίζεται αλλά μαραίνεται. Όσο δεν ποτίζεται η τριανταφυλλιά τόσο μαραίνεται, ξηραίνεται, χάνεται κι αμέσως ξεπετάγεται το αγκάθι.
Δεν είναι, όμως μόνο η αντίδραση και τα «γιατί», που δείχνουν ότι εκπειράζομε τον Θεόν. Εκπειράζομε τον Θεό, όταν ζητούμε κάτι από Εκείνον, αλλά η ζωή μας είναι μακράν του Θεού. Τον εκπειράζομε όταν ζητούμε κάτι αλλά η ζωή μας δεν είναι σύμφωνη με το θέλημά Του –πράγματα, δηλαδή ενάντια στον Θεό· άγχος αγωνία απ’ το ένα μέρος κι απ’ το άλλο παρακαλούμε. }329}
Δεν γίνεσθε άγιοι κυνηγώντας το κακό. Άστε το κακό. Να κοιτάζετε προς τον Χριστό κι αυτό θα σας σώσει. Εκείνο που κάνει άγιο τον άνθρωπο είναι η αγάπη, η λατρεία προς τον Χριστό η οποία δεν μπορεί να εκφρασθεί δεν μπορεί δεν μπορεί … Και προσπαθεί ο άνθρωπος να κάνει ασκήσεις, να κάνει τέτοια πράγματα και να καταπονεί τον εαυτό του για την αγάπη του Θεού.
Κανείς ασκητής δεν αγίασε χωρίς ασκήσεις. Κανείς δεν μπόρεσε ν’ ανέλθει στην πνευματικότητα χωρίς ν’ ασκηθεί. Πρέπει να γίνονται ασκήσεις. Άσκηση είναι οι μετάνοιες, οι αγρυπνίες κ.λπ. αλλά όχι με βία. Όλα να γίνονται με χαρά. Δεν είναι οι μετάνοιες που θα κάνομε δεν είναι οι προσευχές είναι το δόσιμο ο έρωτας για τον Χριστό για τα πνευματικά. Υπάρχουν πολλοί που τα κάνουνε αυτά όχι για τον Θεό αλλά για άσκηση, για ωφέλεια σωματική. Όμως οι πνευματικοί άνθρωποι το κάνουνε για ψυχική ωφέλεια, για τον Θεό. Αλλά και το σώμα ωφελείται πολύ δεν αρρωσταίνει. Πολλά καλά έρχονται.
Μέσα στην άσκηση τις μετάνοιες τις αγρυπνίες και τις άλλες κακουχίες είναι και η νηστεία. «Παχεία γαστήρ λεπτόν ου τίκτει νόον». Εγώ το γνωρίζω αυτό απ’ τους Πατέρες. Όλα τα πατερικά βιβλία ομιλούν για τη νηστεία. Οι Πατέρες τονίζουν να μην τρώμε δυσκολοχώνευτα φαγητά ή λιπαρά και παχιά, γιατί κάνουν κακό στο σώμα αλλά }330} και στην ψυχή. Λένε ότι το προβατάκι τρώει τα χορταράκια της γης κι είναι τόσο ήσυχο. … Ενώ ο σκύλος ή η γάτα κι όλ’ αυτά τα σαρκοφάγα, είναι όλα τους άγρια ζώα. Το κρέας κάνει κακό στον άνθρωπο. Κάνουν καλό τα χόρτα, τα φρούτα κ.λπ. Γι’ αυτό οι Πατέρες ομιλούν για νηστεία και κατακρίνουν την πολυφαγία και την ηδονή που αισθάνεται κανείς με τα φαγητά τα πλούσια. Να είναι πιο απλά τα φαγητά μας. Να μην ασχολούμαστε τόσο πολύ μ’ αυτά.
Δεν είναι το φαγητό δεν είναι οι καλές συνθήκες διαβιώσεως που εξασφαλίζουν την καλή υγεία. Είναι η αγία ζωή, η ζωή του Χριστού. Ξέρω για ασκητές που νηστεύανε πολύ και δεν είχανε καμιά αρρώστια. Δεν κινδυνεύει να πάθει κανείς τίποτα απ’ τη νηστεία. Κανείς δεν έχει αρρωστήσει απ’ τη νηστεία. Πιο πολύ αρρωσταίνουν εκείνοι που τρώνε κρέατα κι αυγά και γάλατα, παρά εκείνοι που είναι λιτοδίαιτοι. Είναι παρατηρημένο αυτό. Να το πάρομε και από την ιατρική επιστήμη· τώρα το συνιστά αυτό το πράγμα. Οι νηστευταί νηστεύουν και δεν παθαίνουν τίποτα· όχι απλώς δεν παθαίνουν, αλλά θεραπεύονται από αρρώστιες.
Για να τα κάνετε όμως αυτά πρέπει να έχετε πίστη. Αλλιώς σας πιάνει λιγούρα. Η νηστεία είναι και ζήτημα πίστεως. Δεν παθαίνετε μ’ αυτήν κακό, όταν το χωνεύσετε καλά το φαγητό σας. Οι ασκητές μεταποιούν τον αέρα σε λεύκωμα και δεν τους πειράζει η νηστεία. Όταν έχετε τον έρωτα τον θείον, μπορείτε να νηστεύετε με ευχαρίστηση κι όλα είναι εύκολα· αλλιώς σας φαίνονται όλα βουνό. Όποιοι έδωσαν την καρδιά τους στον Χριστό και με θερμή αγάπη }331} έλεγαν την ευχή, κυριάρχησαν και νίκησαν τη λαιμαργία και την έλλειψη εγκράτειας.
Υπάρχουν σήμερα πολλοί άνθρωποι που δεν μπορούσαν να νηστεύσουν μια μέρα και τώρα ζουν με χορτοφαγία, όχι για λόγους θρησκευτικούς, απλώς γιατί επίστευσαν ότι αυτό θα κάνει καλό στην υγεία τους. Αλλά πρέπει να το πιστεύσεις, ότι δεν πρόκειται να πάθεις τίποτα, που δεν τρώγεις κρέας. Όταν ο άνθρωπος βέβαια είναι ασθενής, δεν είναι αμαρτία να φάει προς στήριξιν του οργανισμού και φαγητά μη νηστήσιμα.
Το αλάτι χρειάζεται στον οργανισμό του ανθρώπου. Υπάρχει μία φήμη ότι το αλάτι κάνει κακό. Δεν είναι σωστό αυτό. Είναι στοιχείο που χρειάζεται. Και είναι ορισμένοι μάλιστα που πολύ το έχουν ανάγκη. Άλλοι δεν το έχουν ανάγκη, ενώ κάποιους τους πειράζει. Είναι ζήτημα ιχνοστοιχείων του οργανισμού. Χρειάζεται μικροβιολογική εξέταση. }332}
ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ
Μεγάλο πράγμα η μοναχική ζωή! Πολύ μεγάλο. Μεγάλη, υψηλή ζωή, θεία ζωή, ποιητική ζωή. Είναι μία ζωή εξαίσια. Ο μοναχός μπορεί να βρίσκεται στη γη, αλλά ταξιδεύει πάνω με τ’ άστρα, μέσα στο άπειρο. Ζει με τη φαντασία τον Θεό, τον ουρανό. Ζει μία ζωή εξαίσια. Αυτή τη ζωή τη λένε αγγελική και είναι αγγελική. Είναι όντως τέτοια.
Για να τη ζει όμως σωστά ο μοναχός πρέπει να έχει μοναχική συνείδηση. Κι αυτό θα το πετύχει με τη στροφή του εξ ολοκλήρου στον Θεό και στο σκοπό που έχει βάλει. Ζει με τη σιωπή, τη νοερά προσευχή, την άσκηση, την υπακοή. Πρέπει να αποθάνει για όλα, για να ζει εν Χριστώ. }335}
Για να προκόψει κανείς στο μοναστήρι, πρέπει ν’ αγωνίζεται χωρίς να πιέζεται από κανέναν. Όλα με χαρά και προθυμία, όχι αναγκαστικά. Ο μοναχός δεν είναι αυτός που πιέζεται να κάνει κάτι μηχανικά κι αγχωμένα. Ό,τι κάνει, το κάνει μονάχα από αγάπη προς τον ουράνιο Νυμφίο, από θείο έρωτα. Όχι να βάζει στο νου του την κόλαση ή το θάνατο. Ο μοναχισμός δεν πρέπει να είναι φυγή αρνητική αλλά φυγή θείου έρωτος, θείας λατρείας.
Όλο το μυστήριο είναι η προσευχή το δόσιμο η αγάπη στον Χριστό. Η μοναχική ζωή είναι ζωή χαρισάμενη. Πρέπει να γλυκαθεί ο μοναχός στην προσευχή, να ελκυσθεί υπό της θείας χάριτος. Δεν μπορεί να σταθεί στο μοναχισμό, αν δεν γλυκαθεί στην προσευχή. Άμα αυτό δεν γίνει, πάει, δεν μπορεί να καθίσει στο μοναστήρι.
Αλλ’ αυτό που τον κρατά στο μοναστήρι μαζί με την προσευχή είναι και η εργασία και το εργόχειρο. Δεν είναι άλλο η δουλειά και άλλο η προσευχή. Η εργασία δεν εμποδίζει την προσευχή, αντίθετα την ενισχύει και την κάνει πιο καλή. Είναι θέμα αγάπης. Η εργασία μάλιστα είναι σαν να προσεύχεται κανείς, σαν να κάνει μετάνοιες. Η εργασία είναι ευλογία. Γι’ αυτό βλέπομε ότι τους μαθητές Του αλλά και τους προφήτες Του ο Χριστός τους καλούσε την ώρα που εργάζονταν επί παραδείγματι την ώρα που κάποιος ψάρευε ή έβοσκε τα πρόβατά του. }336}
Η χαρά του μοναχού είναι να μπει στην αγάπη του Θεού, στην Εκκλησία, στην Αγία Τριάδα, στον Χριστό. Ενούται με τον Χριστό, σκιρτάει η καρδιά του, πληρούται χάριτος. Ο Χριστός είναι η χαρά του, είναι ενθουσιασμός, είναι ελπίδα, είναι αγάπη. Τι να σας πω! Εγώ με την χάρι του Θεού, που επήγα εκεί πέρα, στο Άγιον Όρος … Τι ζωή, τι αγάπη, τι ευλάβεια, τι λαχτάρα, τι υπακοή, τι προσευχή! Πώς ζούσαμε ο ένας τον άλλο με το μειδίαμά του, με την αγάπη του! Πω, πω, ουράνια πολιτεία!
Ο ασκητής που πάει στην έρημο όλα τα θυσιάζει και την ανάπαυσή του αρκεί να επιτύχει τον τρόπο έτσι να αισθανθεί την χάρι του Θεού, να βρεθεί στη θαλπωρή του Χριστού στην αγκάλη του Χριστού· να ενωθεί να αισθανθεί τη συντροφιά με τον Θεό, την ένωση του με τον Θεό· να γίνει ένα με τους άλλους όπως η Αγία Τριάδα όπως τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος που είναι ένα. Έτσι φεύγει απ’ τον κόσμο αυτόν όχι απελπισμένος. Κάθεται εκεί βασανίζεται, αλλά δεν φεύγει απελπισμένος. Φεύγει πολύ παρηγορημένος και με μεγάλη συντροφιά. Και συντροφιά του είναι όλη η φύση, και τα πουλιά και τα ζώα, αλλά και όλοι οι άγιοι, οι μάρτυρες και οι άγγελοι. Και κυρίως η συντροφιά του είναι η Παναγία μας με τον Υιό της. }337}
Όποιος θέλει να προχωρήσει στο μοναχισμό, πρέπει να είναι όλ’ ανοιχτά γι’ αυτόν, όλες οι δυνατότητες, και ν’ αποφασίσει ελεύθερα, κινούμενος μόνον υπό του θείου έρωτος, }338} χωρίς ιδιοτέλεια. Δεν είναι καλό να σφίγγεσαι και να πλήττεις, για να γίνεις μοναχός. Αντ’ αυτού να κάνεις άλλη προσπάθεια. Να μελετάς και να προσεύχεσαι και να έχεις ως στόχο να προσωρήσεις στην αγάπη του Θεού και της Εκκλησίας. Έτσι, ζώντας μέσα στην αγάπη του Θεού, θα ζεις μέσα στην ελευθερία, γιατί όπου αγάπη, εκεί ελευθερία. Να κινείσαι μόνο εντός του θείου έρωτος.
Μπροστά στα μάτια του Θεού είναι το ίδιο ο έγγαμος και ο άγαμος, αρκεί να ζουν τις εντολές του Θεού, αρκεί να ζουν τη ζωή του Θεού. Η παρθενία η ακτημοσύνη η πτωχεία που είναι αρετές του μοναχού βρίσκονται μέσα στην καρδιά του ανθρώπου. Μπορεί να είναι κάποιος παρθένος κατά το σώμα και στην ψυχή να είναι σαν πόρνη διεφθαρμένη απ’ τις κακίες και τα πάθη. Μπορεί να έχεις πολυκατοικίες και μέσα σου να είσαι ελεύθερος απ’ την ύλη κι έτσι να ζεις ως ακτήμων. Μπορεί όμως να είσαι φτωχός και μέσα σου να είσαι μη ακτήμων. Δεν είναι η ποσότητα των αγαθών που κάνει τον άνθρωπο ακτήμονα ή όχι, αλλά η προσκόλληση της καρδιάς.
Έχει ιδιαίτερη σημασία ν’ αναγνωρίσει κάποιος την κλήση του. Ορισμένοι θέλουν να γίνουν μοναχοί από αντίδραση. }339}
Ξένη ζωή η ζωή του μοναχού. Αυτό είναι γραμμένο και στο σχήμα. Ένα Ξ μεγάλο με ένα Ζ είναι ενωμένα στο σχήμα που φοράει ο μοναχός. Το Ξ και το Ζ είναι τα αρχικά των λέξεων «Ξένη Ζωή». Αυτή την ξενιτεία την είχα ζήσει. Τι να σας πω! Μακριά απ’ όλους κι απ’ όλα. Να δουλεύεις, να προσεύχεσαι και να σε βλέπει μονάχα ο Θεός.
Πολύ ωραίο είναι ο ασκητής να ζει μ’ έναν ή δύο ή τρεις ομοψύχους ομοϊδεάτες, ώστε ό,τι ορέγεται ο ένας, να ορέγεται και ο άλλος. Ο ένας να προχωρεί στα πνευματικά, να προχωρούν και οι άλλοι. Ασκούνται όλοι μαζί και χαίρονται τη χαρά την πνευματική που δίδει ο Χριστός. Έχουν νεκρωθεί για όλο τον κόσμο. Έτσι ο ασκητής δεν βλάπτεται. Τονούται. }340}
Αυτό που διάλεξε ο ασκητής είναι το πιο μεγάλο, το πιο ιερό, το πιο άγιο. Αρκεί να φροντίζει ν’ αγαπήσει τον Χριστό. Αν Τον αγαπήσει, τότε υπεύθυνα θα δοθεί στον Χριστό, θα προχωρήσει, για να Του δοθεί ολόψυχα. Αν, όμως, δεν το καταφέρει, τότε δεν είναι κακό να εργασθεί διαφορετικά μέσα στην Εκκλησία.
Σ’ ένα μοναστήρι μπορεί να υπάρχει σειρά αλλά η μοναχική ζωή να είναι ανύπαρκτη. Το μοναστήρι πάνω απ’ όλα θα πρέπει να βάλει την υπακοή και το επιτραχήλι. Εγώ κάθε φορά που εξομολογιόμουνα, μου ερχόταν μεγάλη χαρά κι έδινα πολύ τον εαυτό μου σε προσευχή. Όχι μόνο τότε αλλά και τώρα, όταν εξομολογηθώ, αισθάνομαι χαρά, ξαλαφρώνω αμέσως. Το έχω πάρει έτσι με πίστη αυτό το μυστήριο. Από κει να δίδονται όλες οι κατευθύνσεις. Όλα εν υπακοή, εν αγιασμώ.
Μεγάλο κι έξυπνο πράγμα η υπακοή. Είναι το μυστήριο της πνευματικής ζωής. Δεν μπορούμε να το καταλάβομε. Εγώ όμως με την χάρι του Κυρίου την έχω ζήσει. Ξέρω πόσο χαριτωμένο πράγμα είναι και πόσο τέλειο κι ανέμελο. Να υπακούεις στον Θεό, να δίδεσαι στη λατρεία του Θεού και να υπακούεις και στον Γέροντα! Η υπακοή είναι σπουδαία. Είναι μία μεγάλη αρετή είναι αυτή η ίδια η ταπείνωση. Υπακοή με χαρά μ’ ευχαρίστηση. Ας είναι }341} και στραβά αυτά που ζητάει ο Γέροντας. Κι αυτή η υπακοή έχει μεγάλη αξία. Αυτή η υπακοή συγκινεί τον Θεό. «Εγώ τους εμέ φιλούντας αγαπώ, οι δε εμέ ζητούντες ευρήσουσι χάριν».
Με την υπακοή αλλάζεις σ’ όλα. Γίνεσαι γρήγορος, έξυπνος, πιο γερός, γίνεσαι σ’ όλα νέος. Μ’ αγάπησε ο Χριστός και μου έδωσε την χάρι να κάνω υπακοή. Κι εγώ ο ταπεινός λίγο την αισθάνθηκα και, ό,τι έχω, απ’ την υπακοή το έχω. Την υπακοή στους Γέροντές μου την αισθανόμουνα σαν παράδεισο. Και το ζητούσα κιόλας, ότι θα έπρεπε να μου είναι πιο αυστηροί. Δεν ήμουνα ευχαριστημένος. Τώρα, όμως, που μεγάλωσα, βλέπω ότι όντως ήταν πολύ αυστηροί. Τότε δεν το καταλάβαινα.
Η υπακοή και μάλιστα σε πνευματικό γέροντα είναι μεγάλο κεφάλαιο. Όταν ζείτε μαζί μ’ έναν άγιο, αγιοποιείσθε κι εσείς. Παίρνετε κάτι απ’ τις άγιες συνήθειές του, απ’ τα λόγια του, τη σιωπή του. Η προσευχή του σας επηρρεάζει. Ακόμη κι αν δεν μιλάτε γίνεται κάτι, μεταδίδεται χωρίς να το καταλάβετε και σ’ εσάς κάτι το άγιο, το θείο.
Ο Γέροντας παίζει πολύ σπουδαίο ρόλο στη ζωή μας. Ο Γέροντας είναι ποδηγέτης. Δεν είναι απλώς ένας άνθρωπος μορφωμένος που έγινε γέροντας, επειδή είναι θεολόγος }342} και κατηρτισμένος γραμματικά. Να διακρίνομε τι είναι Γέροντας. Μπορεί ο Γέροντας να είναι αγράμματος, μπορεί να μην έχει πολλές γνώσεις, να μην έχει ευφράδεια λόγου, να μην έχει μελετήσει συγγράμματα, αλλά να είναι ανώτερος απ’ τον μορφωμένο, όταν έχει ζήσει ως υποτακτικός και έχει αποκτήσει την χάρι του Θεού. Αυτός ο Γέροντας μπορεί να ωφελήσει τους υποτακτικούς του πάρα πολύ αν του κάνουν υπακοή.
Βέβαια, αυτά που λέει ο Γέροντας σου τα λένε και τα βιβλία. Δεν είναι όμως το ίδιο. Ο Γέροντας που θα ζει αυτά τα πνευματικά και που δεν θα σου λέει: «Ο τάδε πατήρ λέγει αυτό, το τάδε βιβλίο γράφει αυτό», αλλά που θα βιώνει ο ίδιος τη ζωή του Χριστού και θα σου μιλάει εκ πείρας, θα σου τα μεταδίδει κιόλας, θα σου τα βάζει στην ψυχή σου κι εσύ θα μάθεις κοντά του πώς να ελκύεις την χάρι του Θεού.
Όταν έχεις τον Γέροντα και τον ζεις, τον αγαπάεις τον Γέροντα. Κι όταν ο Γέροντας σ’ αγαπάει κι εκείνος κι είστε ομόψυχοι, τότε γίνεσθε ένα. … Εκεί είναι ο Χριστός. Σ’ αυτή την κατάσταση δεν υπάρχουν αποστάσεις. Όπου κι αν βρισκόμαστε είμαστε ενωμένοι εν Χριστώ και προσευχόμαστε κι έτσι η χάρις του Θεού μας επισκέπτεται και μας τονώνει διαρκώς. Έτσι ζούμε την ενότητα στην Εκκλησία. Έχομε το αίσθημα του «ενός» δηλαδή ότι είμαστε ένα. }343}
Αυτά δεν είναι παραμύθια. Τα έχω δει εγώ αυτά πολλές φορές. Όταν επήγα στο Άγιον Όρος, πάνε όλα, και κόσμος και συγγενείς και κοσμοκράτορες, όλα γίνανε υπακοή στον Γέροντά μου, γίνανε προσευχή, γίνανε χαρά. Περπατώντας μες στα Καυσοκαλύβια γίνανε ουρανός. Όταν, όμως, άρχιζα λίγο να κάνω πως κουράζομαι, αμέσως πάλι με πλάκωνε η εκτίμηση των γονέων και του κόσμου.
Είναι λοιπόν μεγάλη αρετή μεγάλο προσόν η υπακοή σε γέροντα. Είναι το παν. Πρέπει να έχεις περάσει από υπακοή για να είσαι πλήρης, ώστε ν’ αντιμετωπίσεις τις δυσκολίες των ανθρώπων. Αν δεν έχεις ταπείνωση, δεν έχεις υπακοή, δεν έχεις την χάρι του Θεού. Αν δεν περάσεις από ταπείνωση και άρα από την υπακοή, την παθαίνεις πολύ άσχημα. Η έλλειψη υπακοής οφείλεται στον εγωισμό και τη φιλαυτία. Μεγάλο πράγμα η ταπείνωση! Ο εγωισμός η υπερηφάνεια, εγέννησαν την παρακοή κι εφύγαμε απ’ τον Παράδεισο. Ποτέ ένας εγωιστής δεν μπορεί να κάνει υπακοή. Θέλει πάντα να εξετάζει αυτό που του λένε, αν είναι καλό ή όχι αν είναι έτσι ή αλλιώς, κι ανάλογα το κάνει. Ή το κάνει μεν, αλλά με αντιρρήσεις και αντιλογίες νομίζοντας ότι μ’ αυτή τη στάση δείχνει την ελευθερία του. Όμως στην υπακοή βρίσκει ο άνθρωπος την ελευθερία την αληθινή ενώ δουλεία είναι αυτή που τον αναγκάζει να μην υπακούει. Όταν υπακούει, εντάσσεται πια στην ελευθερία των τέκτων του Θεού.
Και αυτοί που ζουν σε μία σπηλιά, τα ζουν αυτά. Είναι η θέωσις, που τα έχει όλα. Ενώνονται με τον Θεό. Καλλιεργούν το πνεύμα και αυτή η καλλιέργεια δεν έχει χορτασμό. }344} Ο Θεός είναι των τελείων η ακρότης, το άκρον αγαθόν. Τα έχει όλ’ αυτά η ένωση με τον Θεό. Μια πλήρης ευχαρίστηση γίνεται μ’ αυτή την ένωση. Καμία άλλη ηδονή δεν είναι πιο πάνω από εκείνη που δίδει η ένωση με τον Θεό. Είναι η ηδονή η πάντα νουν υπερέχουσα. Είναι η ηδονή των δοσμένων στον Θεό. Γίνονται όλα αυτά με τη θεία βοήθεια. Άμα ενεργεί η χάρις, τα πράγματα είναι υπέρ την φύσιν.
Να εύχεσθε ο Θεός να μας αξιώσει να αισθανόμαστε και να ζούμε αυτά τα μεγαλεία, έστω και λίγο.
Να εντρυφάτε στις Γραφές. Ν’ αγαπήσετε τη μελέτη. Εγώ όσο ακούω το Ψαλτήρι και τους κανόνες τόσο δεν τα χορταίνω. Είναι τόσο πραγματικά κι ελκυστικά που δεν έχουν χορτασμό. Να διαβάζετε καθαρά μία μία τις λέξεις. Να τις λέτε και να τις ακούτε κιόλας αυτό πολύ βοηθάει. Κι όπου βλέπετε και υπάρχει πολλή ουσία, να το ξαναδιαβάζετε, για να το καταλάβετε καλύτερα. Εγώ τι να σας πω! Τ’ ακούω με δίψα ξανά και ξανά. Γλυκαίνουν την ψυχή. Αυτό έχει έννοια.
Εφόσον λοιπόν θα ορέγεσθε, εφόσον θα διαβάζετε, εφόσον θ’ ακούετε στην εκκλησία τα λόγια των Μηναίων, του Ψαλτηρίου κι όλων των βιβλίων της Εκκλησίας μας και θα τα αισθάνεσθε, όταν χτυπάει το σήμαντρο, αμέσως }345} θα τρέχετε ν’ ακούσετε το «Εξεγερθέντες του ύπνου προσπίπτομέν Σοι, Αγαθέ» με αγάπη και με λαχτάρα. Έτσι επετύχατε του ποθουμένου. Επανέρχεται τότε η ψυχή στη αρχική της λαμπρότητα, στην αρχέγονη κατάσταση, στο αρχαίον κάλλος. Τι λέει ο Θεός; «Προς τίνα επιβλέψω, ει μη προς τον πράον και ησύχιον και τρέμοντά μου τους λόγους;». Αυτόν που αγαπάει τους λόγους Του, ο Χριστός τον χαριτώνει κι όλα τα καλά γι’ αυτόν γίνονται εύκολα.
Όπως βλέπετε, χωρίς πόλεμο και χωρίς αγώνες αιματηρούς αγιαζόμαστε. Ευφραίνεται η ψυχούλα μας, ηδύνεται η ακοή μας ακούοντας τα τροπάρια και κάτι γίνεται μέσα μας. Αυτή η ευχαρίστηση φέρνει θείο ενθουσιασμό και η ψυχή μας γίνεται άξια να δεχθεί την χάρι του Θεού και την αγιάζει ο ίδιος ο Θεός. Εμείς χωρίς τη θεία χάρι όσες προσπάθειες και να κάνομε, δεν μπορούμε ν’ αγιασθούμε. Ενώ με τη μελέτη των θείων λόγων, μπορούμε απλά, χωρίς πολύ κόπο να γίνομε άγιοι.
Εμένα, επίσης, μου άρεσαν και μου αρέσουν και τα βιβλία τα γραμμένα απ’ τους αγίους Πατέρες, Χρυσόστομο, Βασίλειο, Γρηγόριο Θεολόγο, Γρηγόριο Νύσσης, Γρηγόριο Παλαμά κ.α. Αλλά, ειλικρινά σας λέγω, δεν τους έχω μελετήσει. Τους ξέρω, όμως, τους ευλογημένους όλους …
Παλαιά στο Άγιον Όρος δεν άφηναν να διαβάζεις την Φιλοκαλία και τ’ άλλα ασκητικά· μόνο Αγία Γραφή και βίους αγίων. Μη με παρεξηγείτε που σας το λέω. Αυτά τα }346} πράγματα πρέπει να έχετε και πνευματικό που να τα έχει ζήσει για να τα διαβάζετε, αλλιώτικα ενδέχεται να μπερδευθείτε. Κι αυτό γιατί πρέπει να συνοδεύονται από υπακοή. Χωρίς υπακοή, παθαίνεις κακό. Τα βιβλία αυτά γράφουν πολύ υψηλά πράγματα, θείες ελλάμψεις που μπορεί να τα εκμεταλλευθεί το κακό πνεύμα χωρίς υπακοή στον Γέροντα. Αλλά υπακοή καθαρή όχι εγωιστική ούτε μόνο για να ευχαριστήσεις τον Γέροντα, αλλά απλή, χωρίς ιδιοτέλεια (ΜΗ ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΠΑΤΕΡΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ).
Γι’ αυτό θέλω πιο πολύ να δοθείτε στη μελέτη της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης αλλά και στα ψαλτήρια και στους κανόνες. Με την ίδια όρεξη που θα διαβάζετε τα τροπάρια και τους κανόνες, να διαβάζετε και τους Πατέρες της Εκκλησίας· αλλά πρώτα την Αγία Γραφή. Διαβάστε το Ευαγγέλιο, την Παλαιά Διαθήκη. Είναι πλούτος αφού εκεί στηρίχθηκαν όλοι τους. Είναι η πηγή είναι η βάσις. Ποτέ δεν χορταίνεται. Ασφαλώς θα νιώσετε κι εσείς τα λόγια του Ψαλμωδού: «τα λόγιά Σου υπέρ μέλι τω στόματί μου». Δεν λέγει «σαν μέλι» αλλά «υπέρ μέλι τω στόματί μου», για να δείξει την εξαιρετικά μεγάλη γλυκύτητα που έχουν τα λόγια του Θεού. }347}
Όταν όλοι μαζί παρακολουθούμε τις ιερές ακολουθίες, τα λόγια του Κυρίου με τα Ευαγγέλια, τον Απόστολο, τους κανόνες και τα τροπάρια της Παρακλητικής, του Τριωδίου, των Μηναίων επιτυγχάνομε την ένωσή μας με τον Χριστό.
Αλλά οι παγίδες του σατανά είναι πολλές για τους ανθρώπους που λατρεύουν τον Θεό. Ο πειρασμός μας κανονίζει σ’ αυτό το σημείο να μη δίνομε καθόλου προσοχή. Πάμε στην εκκλησία συχνά, για να συνεχίσομε τον ύπνο μας. Και μόλις ακούσομε τα λόγια, τα ψάλματα, κλείνουν τα μάτια μας. Ερχόμαστε σε μία κατάσταση χαυνότητος και δεν μπορούμε να παρακολουθήσομε τα γράμματα, τα τροπάρια, τους ύμνους· ένα σατανικό πράγμα. Το βλέπει κανείς ολοφάνερο μ’ αυτή την υπνηλία.
Τι χάνομε ευρισκόμενοι απερίσκεπτα μέσα στην εκκλησία! Εγώ απ’ έξω λέεις, «θα προσέχω, δεν θα το ξανακάνω, θα προσπαθήσω», δεν τα καταφέρνεις. Αυτά τα «θα προσέχω» κ.λπ. είναι όλα πιεστικά πράγματα, που εξοργίζουν τον εαυτό μας, δηλαδή τον κάνουν ν΄ αντιδρά. Δεν γίνεται τίποτα με την πίεση. Αντίθετα, μας βουτάει η κακή }348} κατάσταση και μας εξευτελίζει. «Σφίξου, συγκεντρώσου, κάνε ό,τι νομίζεις· εγώ ο παλαιός άνθρωπος, σ’ έχω στο χέρι μου, θα σε σφίγγω, κι αν μπορείς, προχώρα».
Ό,τι κάνεις αγγάρια και κλωτσάει η ψυχή σου μέσα σου, βλάπτεσαι. Το έχω πει πολλές φορές αυτό. Έχω δει και μοναχούς κι ανθρώπους κάθε ηλικίας να φεύγουν εντελώς απ’ την Εκκλησία κι απ’ τον Θεό, μην αντέχοντας την εσωτερική πίεση αλλά και την πίεση από άλλα πρόσωπα. Απ’ την πίεση, όχι μόνον αντιδρά κανείς εναντίον της Εκκλησίας, αλλά δεν τη θέλει καν. Δεν το επηρεάζει θετικά. Δεν καρπούται. Το κάνει, πιεστικά βέβαια, γιατί το είπε ο γέροντας, το είπε ο πνευματικός. Και λέει: «Τώρα πρέπει να πάω, παραδείγματος χάριν, στ’ απόδειπνο». Ναι, όλα γίνονται, αλλά όταν δίνονται τυπικά, βλάπτουν δεν ωφελούν.
Αναγκάζεσαι πολλές φορές να κάνεις το καλό. Αλλά δεν πρέπει να γίνεται με σφίξιμο, δεν ωφελεί, δεν οικοδομεί. Παράδειγμα, αυτό που λέμε για το «Κύριε Ιησού Χριστέ …». Αν βιάσεις τον εαυτό σου να το κάνεις, σε λίγο θα στενοχωρεθείς, θα το πετάξεις μακριά κι ύστερα τι γίνεται; Αν το κάνεις αγγάρια, πιέζεσαι, πιέζεσαι και σου ξεσπάει σε κακό. Μπορεί, κιόλας, μία τέτοια πίεση να σε κάνει να μη θέλεις να πάεις ούτε στην εκκλησία. Με άλλο τρόπο να πάεις στην εκκλησία, όχι με σφιξίματα και με σπρωξίματα κ.λπ. αλλά με ευχαρίστηση. Για να γίνει αυτό πρέπει να προσέχεις και ν’ απολαμβάνεις και να χαίρεσαι τις ακολουθίες τα τροπάρια τα αναγνώσματα τις ευχές. Να προσέχεις την κάθε λέξη να παρακολουθείς τα νοήματα. Καταλάβατε; }349} Από κει ξεκινάει η ευφροσύνη.
Υπάρχει, όμως, κι ένας άλλος μεγάλος κίνδυνος. Αν δεν προσέξομε, μπορεί όλ’ αυτά να τ’ ακούμε, επειδή πρέπει. Ο μοναχός πηγαίνει, παραδείγματος χάριν, στον εσπερινό και ακούει: «Ως αγαπητά τα σκηνώματά Σου, Κύριε των δυνάμεων· επιποθεί και εκλείπει η ψυχή μου εις τας αυλάς του Κυρίου …». Τ’ άκουσε σήμερα, τ’ άκουσε αύριο, τ’ άκουσε μεθαύριο, όλο το χρόνο. Τώρα τι άλλο, τα ίδια και τα ίδια; Όταν τ’ ακούει χωρίς να συμμετέχει, κουράζεται, κοιμάται, δεν εμβαθύνει, παθαίνει κορεσμό και μετά έρχεται η αντίδραση. Μετά καμία ωφέλεια, καμία χαρά. Αρχίζει η απελπισία κι ο διάβολος δεν χάνει την ευκαιρία να κάνει το κακό.
Οι ακολουθίες είναι μεγάλη υπόθεση. Οι ακολουθίες είναι το παν. Το έχω ζήσει αυτό. Αρκεί πάντα να γίνονται με έρωτα, με ενδιαφέρον, με ακραιφνή λατρευτική διάθεση προς τον Χριστό. Όχι αγγάρια και μηχανικά. Θέλει έρωτα, θείο ενθουσιασμό. Αν δεν αισθανόμαστε έτσι, δεν έχουνε αξία. Όχι μόνο δεν έχουνε αξία, αλλά κάνουνε και κακό. Θα μου πείτε, «τότε να μην τις κάνομε;». Όχι, βέβαια. Όμως, όσο μπορεί κανείς να φεύγει από τον τύπο και να κοιτάζει την ουσία. Δηλαδή να το θέλει να το ορέγεται, να ευχαριστείται με την προσευχή, με τη συνομιλία μετά του Θεού. Είναι καταστροφή για τον μοναχό ο κορεσμός. }350}
Εγώ, τι να σας πω, αυτό δεν το ξέρω. Τις ακολουθίες τις έχω απολαύσει. Δεν πίεζα τον εαυτό μου, δεν ήξερα να κάνω κάτι αγγάρια. Αντίθετα, αν είναι δυνατόν κάθε μέρα ν’ ακούω τα ίδια, σήμερα και αύριο και μεθαύριο. Όλο τα ίδια· αλλ’ αυτό έχει αξία. Δεν χορταίνω να τα λέω όλη την ημέρα. Και πιστεύω ότι πολύ μας ωφελούν όλ’ αυτά. Έχουν τόσους χυμούς, που δροσίζουν την ψυχή και την τρέφουν. Κι εσείς έτσι να δίνεσθε με την καρδιά σας στον Χριστό.
Οι λειτουργικές προσευχές, οι οποίες φαίνονται τυπικές, όταν λέγονται με νόημα και προσοχή, γίνονται δικές σας. Την ακολουθία της Θείας Μεταλύψεως όταν τη διαβάσει και ο πιο αμαρτωλός αγιάζεται πολύ. }351}
Έτσι γίνεται η καλλιέργεια χωρίς να το καταλαβαίνομε. Αναίμακτα. Δηλαδή αχρηστεύει ο άνθρωπος τον παλαιό εαυτό του. Τον αχρηστεύει χωρίς πόλεμο. Δεν το εξοργίζει, αλλά τον αχρηστεύει και αναπτύσσει τον καινό άνθρωπο μέσα του.
Να διαλέγετε την κούραση τη σωματική. Να το επιδιώκετε για να γυμνάζετε σώμα και ψυχή. Η ζωή μας εξαρτάται απ’ το θέλημά μας. Ό,τι θέλομε κι όπως το θέλομε μπορούμε να το ζήσομε. Αυτός που κάνει κόπο για τον Χριστό μεγαλύτερο –κι αυτό γίνεται βέβαια από θείο έρωτα- προσελκύει περισσότερη χάρι. Κι όταν λέμε κόπο, εννοούμε, εκτός των άλλων και την προσευχή της νύκτας. Πολύ ωφελεί να σηκώνεσθε τη νύκτα για προσευχή. Καλύτερη είναι η προσευχή της νύκτας. }352}
Ώ, τι γίνεται στο Άγιον Όρος τη νύκτα! Ευωδία, λιβάνι, άγγελοι, προσευχές … Οι άγγελοι παίρνουν τις προσευχές των αγίων και τις πηγαίνουν στον Θεό. Μυστήριο!
Είναι μία συνήθεια, μόλις ξυπνήσεις, να πεταχθείς αμέσως όρθιος. Μπορεί βέβαια, να γυρίσεις απ’ την άλλη μεριά και να σε πάρει ο ύπνος μέχρι το μεσημέρι. Πολύ κακό! Γι’ αυτό μόλις ξυπνήσεις, αμέσως να σηκωθείς. Να διαλέγεις τις ώρες της νύκτας. Μπαίνεις ευκολότερα στην προσευχή. Ακόμη και τυχαία να ξυπνήσεις τη νύκτα, μην ξανακοιμηθείς αμέσως· είναι μία ευκαιρία που σου δίνει ο Θεός να προσευχηθείς, όσο μπορείς, μες στην ησυχία.
Εκτός απ’ την ησυχία συμβαίνει την νύκτα και κάτι άλλο. Έχω εξακριβώσει ένα περίεργο πράγμα. Μές στο εικοσιτετράωρο υπάρχει διαφορά στις ώρες και στην επίδραση που έχουν στον ανθρώπινο οργανισμό. Βλέπετε, για παράδειγμα, ενώ ένα τραύμα παραμένει στην ίδια κατάσταση, ο πυρετός κυμαίνεται. Το πρωί πέφτει, το μεσημέρι ανεβαίνει, το απόγευμα και το βράδυ ανεβαίνει πιο πολύ, τα }353} μεσάνυκτα αλλάζει. Αυτό εξαρτάται από την κίνηση της γης. Όπως επηρεάζεται το σώμα από τις ώρες, έτσι επηρεάζεται και η ψυχή.
Αυτός που αγρυπνεί τη νύκτα στην προσευχή, την άλλη μέρα μπορεί να εργασθεί πιο καλά, διότι τον χαριτώνει ο Θεός κι ανανεώνεται ψυχικά. Αντίθετα όποιος δεν έχει διάθεση να κάνει θυσίες για την αγάπη του Χριστού, ο ίδιος αποκλείει τον εαυτό του απ’ την χάρι.
Ο σωματικός κόπος κάνει το σώμα να παραπονιέται και να γκρινιάζει και ν’ αντιδρά, δεν μπορεί, όμως, να κάνει ράθυμη την ψυχή στην προσεύχη. Απλά βάζεις το ραδιόφωνο πιο δυνατά, ακούεις τη μουσική, την απολαμβάνεις και δεν ακούεις πια τις γκρίνιες. Εννοώ ότι δυναμώνοντας η προσευχή εξουδετερώνει τον κόπο. Πριν γκρινιάξεις για το σωματικό κόπο, άρχισε την ευχή, γιατί όταν γκρινιάξεις, φεύγει η χάρις και μένεις με τη δύναμή σου. Αν πεις τρεις φορές το «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με», προχωράεις με χαρά. Σε βλέπει ο Θεός κι απλώνει το χέρι και σε πιάνει. Από κει και πέρα θ’ αρχίσει η αληθινή κοινωνία μ’ Εκείνον.
Όταν ο σωματικός κόπος –μετάνοιες, αγρυπνίες, θυσίες- γίνεται με αγάπη, με έρωτα, δεν βλάπτει το σώμα. Όταν γίνεται ελεύθερα και με αγάπη προς το αγαπώμενο }354} πρόσωπο, τον Χριστό, δείχνει πόσο κανείς Τον αγαπάει. Κανείς δεν λογαριάζει κόπο γι’ αυτόν που αγαπάει. … Να γιατί ο σωματικός κόπος, να γιατί οι μετάνοιες. Όχι για να κερδίσεις κάτι, αλλά γιατί δεν σ’ αφήνει η αγάπη, ο έρωτας προς τον Χριστό να κάνεις αλλιώς.
Θα πει ίσως κάποιος: «Την αγάπη την έχω στην καρδιά μου». Ναι, αλλά οι μετάνοιες κι όλες οι ασκήσεις χρειάζονται, διότι είναι μεν τύποι, αλλά μέσω αυτών των τύπων κατορθώνομε να μπαίνομε στην ουσία. Αν δεν μπούμε εκεί, όλ’ αυτά είναι μηδέν. Έτσι είναι. Να κάνω τώρα τούμπες, να βλέπει ο Θεός, να ευχαριστηθεί; Δεν ευχαριστιέται ο Θεός απ’ αυτά. Ούτε προσθέτομε τίποτα στον Χριστό με τη λατρεία που Του κάνομε. Εμείς καρπούμεθα, εμείς έχομε αυτή την ανάγκη. Τώρα έχουν βγει εδώ χίλιες δυο αιρέσεις. Κι είδατε τι παιδεμό κάνουνε; Φθάνουνε σε γυμναστικές ασκήσεις, που τα πόδια να στέκουν όρθια κατά πάνω και το κεφάλι κάτω. Κατορθώνουνε φοβερές σωματικές ασκήσεις και προσπαθούν μ’ αυτές να επιβληθούν και να επιδράσουν στην ψυχή. Εμείς δεν λέμε έτσι, αλλ’ όταν οι μετάνοιες γίνονται για τον Χριστό, απευθείας επιδρά στην ψυχή η χάρις και φέρνει τη μετάνοια και φέρνει τη γαλήνη και την ειρήνη και τη χαρά. Αλλ’ αυτά }355} έρχονται με τη θεία χάρι και μετά ωφελείται και το σώμα.
Κάποτε υπήρχαν άρχοντες και δούλοι. Για να δείξουν την υποταγή τους και το σεβασμό τους απέναντί τους, οι δούλοι γονάτιζαν μπροστά στους άρχοντες. Έτσι κι εμείς με τις μετάνοιες δείχνομε ότι είμαστε ταπεινοί δούλοι του Θεού. Δείχνομε τη μικρότητά μας και το σεβασμό μας μ’ έναν αισθητό τρόπο. Με τις μετάνοιες κάτι γίνεται· ταπεινώνεται ο χριστιανός κι αυτό βοηθάει, ώστε να έλθει η χάρις του Θεού μέσα του. Όταν έλθει η χάρις, τότε η καρδιά του γίνεται φωτιά. Η φωτιά της αγάπης κάνει θυσίες. Θυσία και προσφορά είναι οι μετάνοιες· θυσία αγάπης, λατρεία. Και στη λατρεία συμμετέχει όλος ο άνθρωπος, ψυχή και σώμα.
Να μη λυπάσθε το σώμα. Να το παιδεύετε. Δεν μπορείτε να καταλάβετε τι είναι η φωτιά της αγάπης. Πρέπει να κάνετε θυσία, άσκηση. Άσκηση πνευματική και σωματική. Χωρίς άσκηση δεν γίνεται τίποτα. Να κάνετε υπακοή στο πνευματικό πρόγραμμα, επί παραδείγματι, κανόνα, ακολουθίες κ.λπ. και να μην το αμελείτε. Να μην αναβάλλετε για αύριο. Ούτε αρρώστια να το χαλάει, μόνο αρρώστια προς θάνατο. Εγώ μικρός έκανα τρεις χιλιάδες μετάνοιες την ημέρα και δεν κουραζόμουνα, ήμουνα πολύ σκληραγωγημένος. Παίδευα τον εαυτό μου, περιφρονούσα τον κόπο. Ενώ γύριζα κατάκοπος απ’ το βουνό, που κουβαλούσα τα ξύλα, στο Άγιον Όρος, οι Γέροντες μ’ έβαζαν να σκάψω τον κήπο. Παίδευα και περιφρονούσα το σώμα κι όμως ήμουνα πολύ γερός. Αλλά είχα και τόση φωτιά μέσα μου! Τόση φωτιά! }356}
Να σας δείξω πώς τις έκανα τις μετάνοιες. Τις έκανα στρωτές και γρήγορα, χωρίς ν’ ακουμπώ τα γόνατα στο έδαφος. Πρώτα έκανα το σταυρό χτυπώντας τα δάχτυλα με δύναμη στο μέτωπο, έπειτα στο γόνατο και μετά ψηλά στους ώμους συμμετρικά. Μετά ακουμπούσα τα χέρια στο έδαφος και σηκωνόμουνα γρήγορα. Τότε πατούσα λίγο τα γόνατα. Είδατε πως συμμετέχουν σώμα και ψυχή στη λατρεία του Θεού; Ο νους, η καρδιά στον Χριστό· και το σώμα στον Χριστό. Να κάνετε τις μετάνοιες με ευλάβεια κι αγάπη και να μην τις μετράτε. Καλύτερα να κάνετε δέκα και καλές παρά πολλές και χωρίς ζήλο, χωρίς λατρεία και θείο έρωτα. Κάνετε όσες μπορείτε, ανάλογα με τη διάθεση, αλλά όχι ψευτομετάνοιες και ψευτοπροσευχές. Όχι τυπικά πράγματα στον Θεό. Ο Θεός ζητάει ό,τι κάνομε για Εκείνον, να γίνεται «εξ όλης της ψυχής και εξ όλης της καρδίας».
Η προσευχή να γίνεται όλη την ημέρα με αγάπη – ευχή, τροπάρια, μετάνοιες εναλλάξ. Και οι μετάνοιες που κάνομε στην Παναγία απευθύνονται στον Χριστό, γιατί η Παναγία μας τον Χριστό φέρει μέσα της. Ο Χριστός είναι ο Σωτήρ των ψυχών μας και η Παναγία η μητέρα μας, η μεγάλη μεσίτριά μας.
Οι μετάνοιες είναι και γυμναστική. Και –αν κι αυτό δεν πρέπει καθόλου να το σκεπτόμαστε- δεν υπάρχει καλύτερη γυμναστική απ’ αυτή για το στομάχι, τα έντερα, το στήθος, την καρδιά, τη σπονδυλική στήλη. Είναι πάρα πολύ }357} ωφέλιμη, γιατί να μην την κάνομε; Όταν αυτή η άσκηση γίνεται στη λατρεία του Θεού και κατορθώνει η ψυχή αυτή τη λατρεία, γεμίζει χαρά, γαληνεύει και ειρηνεύει. Αυτό είναι το παν. Οπότε βέβαια και το άλλο, το σώμα, το ωφελεί. Έπεται και ακολουθεί και ωφελείται κι αυτό. Καταλάβατε; Στην ψυχή έρχεται ειρήνη και γαληνη και στο σώμα η καλή λειτουργία όλων των συστημάτων του οργανισμού μας, όπως είναι το κυκλοφορικό, το πεπτικό, το αναπνευστικό, το ενδοκρινολογικό, τα οποία άμεση έχουν σχέση με την ψυχή μας.
Οι αγιασμένες ψυχές είναι το μεγαλείο του μοναστηριού. Η ψυχή έχει φοβερές δυνάμεις, που τις αντανακλά στο περιβάλλον. Έτσι κι οι αγιασμένοι τόποι μας επηρεάζουν και μας ανεβάζουν. Όταν βρίσκομαι σε τέτοιους τόπους, πριν προλάβω να προσευχηθώ, αμέσως ο αγιασμένος τόπος μ’ ανεβάζει στα ουράνια, όπως, για παράδειγμα, η Πάτμος, το Άγιον Όρος κ.α.
Ο μοναχός φαίνεται απόκοσμος και ακοινώνητος για πολλούς. Φαίνεται ότι κοιτάζει μόνο την ψυχή του, ότι δεν προσφέρει τίποτα στην Εκκλησία, στον κόσμο. Αυτό δεν είναι έτσι. Τόσα χρόνια αν διατηρήθηκε η Εκκλησία οφείλεται στο μοναχισμό. Αυτός που μπαίνει στο μοναστήρι }358} και τα δίνει όλα στον Χριστό μπαίνει στην Εκκλησία. Ίσως να πει κάποιος: «Αυτοί που ζουν μόνοι τους σε μια σπηλιά βοηθούν την Εκκλησία;». Ναι. Οι σπηλαιώτες βοηθούν την Εκκλησία μυστικά. Ένας που ζει στη σπηλιά μπορεί να μη φτιάχνει δέντρα και κήπους, συγγράμματα κι άλλα που βοηθούν στη ζωή ή στην πρόοδο, αλλά εκεί μέσα δημιουργεί κι εξελίσσεται και θεούται. Οι ασκητές μένουν στη σπηλιά για να μην τους αποσπά κανείς απ’ την πνευματική ζωή. Με τη θερμή και καθαρή ζωή τους και κυρίως με την προσευχή τους βοηθούν την Εκκλησία.
Ας υποθέσομε ότι έχομε επτά ιεροκήρυκες θεολόγους, οι οποίοι είναι άγιοι στη ζωή τους. Η ρητορεία τους άφθαστη. Ο καθένας έχει την ενορία του, που αποτελείται από δέκα χιλιάδες ενορίτες. Κάθε μέρα ακούνε το λόγο τους εβδομήντα χιλιάδες άνθρωποι. Συγκλονίζονται χιλιάδες που τους ακούνε, μετανοούν, επιστρέφουν στον Χριστό, σώζονται ολόκληρες οικογένειες. Ένας, όμως, μοναχός, που δεν τον βλέπει κανείς καθισμένος σε κάποια σπηλιά, με την ταπεινή του προσευχή επιδρά πολύ περισσότερο. Ένας έναντι επτά έχει μεγαλύτερα αποτελέσματα. Αυτό βλέπω. Είμαι σίγουρος. Να ποια είναι η σημασία της προσευχής του μοναχού. Είναι στο κελλί του μόνος, αλλά τα κύματα της προσευχής του φθάνουν σ’ όλους τους ανθρώπους, έστω κι αν είναι μακριά. Με την προσευχή ο μοναχός συμμετέχει σ’ όλα τα προβλήματα των ανθρώπων και κάνει θαύματα. }359}
Να προσεύχεσθε για τους συγγενείς σας χωρίς να αγχώνεσθε για τη σωτηρία τους, γιατί έτσι χάνετε την επικοινωνία σας με τον Χριστό και δείχνετε ολιγοπιστία. Να τ’ αναθέτετε όλα με εμπιστοσύνη στην αγάπη και την πρόνοια του Θεού. Το καλύτερο είναι να δοθείτε στην αγάπη του Θεού και ν’ αποκοπείτε απ’ τον κόσμο και απ’ τους συγγενείς και απ’ τους γονείς και απ’ τ’ αδέλφια. Όλ’ αυτά που ζουν οι ασκηταί είναι γραμμένα στον Κανόνα της Μοναχικής Κουράς. Λέγει:
«Οι θέλοντες έρχεσθαι, φησίν, οπίσω μου,
προθύμως αρνήσασθε τας κοσμικάς αφορμάς,
γονείς τους γεννήσαντας,
τέκνα τε και γυναίκας, αδελφούς τε και φίλους,
χρήματα και οικίας, συγγενείς τε και δούλους,
και δέξασθε αξίωμα των Αποστόλων μου». }360}
Αν δεν νεκρωθούμε, δεν γίνεται τίποτα. Ν’ αγαπήσομε τον Χριστό και θα μας αγαπήσει κι Εκείνος. Όλοι οι πόνοι θα περάσουν, θα νικηθούν, θα μεταποιηθούν.
Αν τρόπον τινά, έχεις μέσα σου πέντε βαθμούς αγάπης και ξοδεύεις τους δύο στους γονείς, τους άλλους δύο στ’ αδέλφια, τι μένει για τον Θεό; Ενώ εν τω Θεώ υπάρχουν όλες οι αγάπες του κόσμου. Αν αγαπήσεις τον Θεό, τα }361} πάντα αγαπάεις, διότι μέσα στον Θεό υπάρχουν όλα κι ο Θεός έτσι θέλει να Τον αγαπάεις (ΛΟΓΟΙ ΟΝΤΩΝ). Αυτός ο ίδιος λέγει: «Αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης της καρδίας σου και εξ όλης της ψυχής σου και εξ όλης της διανοίας σου και εξ όλης της ισχύος σου». }362}
ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ
Δεν υπάρχει ανώτερο πράγμα απ’ αυτό που λέγεται μετάνοια και εξομολόγηση. Αυτό το μυστήριο είναι η προσφορά της αγάπης του Θεού στον άνθρωπο. Μ’ αυτό τον τέλειο τρόπο απαλλάσεται ο άνθρωπος απ’ το κακό. Πηγαίνομε, εξομολογούμαστε, αισθανόμαστε τη συνδιαλλαγή μετά του Θεού, έρχεται η χαρά μέσα μας, φεύγει η ενοχή. Στην Ορθοδοξία δεν υπάρχει αδιέξοδο. Δεν υπάρχει αδιέξοδο γιατί υπάρχει ο εξομολόγος, που έχει την χάρι να συγχωρεί. Μεγάλο πράγμα ο πνευματικός!
Εγώ από μικρός το είχα – και τώρα ακόμη. Όταν συνέβαινε να αμαρτήσω, το εξομολογιόμουνα και μου έφευγαν όλα. Πετούσα απ’ τη χαρά μου. Είμαι αμαρτωλός, αδύνατος· καταφεύγω στην ευσπλαγχνία του Θεού, σώζομαι, γαληνεύω, τα ξεχνάω όλα. Κάθε μέρα σκέπτομαι ότι αμαρτάνω, αλλά επιθυμώ ό,τι μου συμβαίνει να το κάνω προσευχή και να μην το κλείνω μέσα μου. }365}
Η αμαρτία κάνει τον άνθρωπο πολύ μπερδεμένο ψυχικά. Το μπέρδεμα δεν φεύγει με τίποτα. Μόνο με το φως του Χριστού γίνεται το ξεμπέρδεμα. Την πρώτη κίνηση την κάνει ο Χριστός. «Δεύτε προς με πάντες οι κοπιώντες …». Μετά εμείς οι άνθρωποι αποδεχόμαστε αυτό το φως με την αγαθή μας προαίρεση, που την εκφράζομε με την αγάπη μας απέναντί Του, με την προσευχή, με τα μυστήρια.
Για να μετανοήσει η ψυχή πρέπει να ξυπνήσει. Εκεί στο ξύπνημα αυτό, γίνεται το θαύμα της μετανοίας. Κι εδώ βρίσκεται η προαίρεση του ανθρώπου. Το ξύπνημα, όμως, δεν έγκειται μόνο στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος μόνος δεν μπορεί. Επεμβαίνει ο Θεός. Τότε έρχεται η θεία χάρις. Χωρίς την χάρι δεν μπορεί να μετανοήσει ο άνθρωπος. Η αγάπη του Θεού θα κάνει το παν. Μπορεί να μεταχειρισθεί κάτι – μια ασθένεια ή κάτι άλλο, εξαρτάται – για να φέρει τον άνθρωπο σε μετάνοια. Άρα η μετάνοια δια της θείας χάριτος κατορθούται. Απλά και απαλά εμείς θα κάνομε μία κίνηση προς τον Θεό κι από κει και πέρα έρχεται η χάρις.
Μπορεί να μου πείτε: «Τότε με την χάρι γίνονται όλα». Αυτό είναι ένα λεπτό σημείο. Γίνεται κι εδώ εκείνο ακριβώς που λέω. Δεν μπορούμε ν’ αγαπήσομε τον Θεό, αν ο Θεός δεν μας αγαπήσει. Ο απόστολος Παύλος το λέγει πολύ ωραία: «Νυν δε γνόντες Θεόν, μάλλον δε γνωσθέντες υπό Θεού …». Το ίδιο συμβαίνει και με τη μετάνοια. Δεν μπορούμε να μετανοήσουμε, αν ο Κύριος δεν μας δώσει }366} μετάνοια. Και αυτό ισχύει για τα πάντα. Δηλαδή ισχύει το Γραφικό: «Χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν». Αν δεν υπάρχουν προϋποθέσεις για να εγκύψει μέσα μας ο Χριστός, μετάνοια δεν έρχεται. Οι προϋποθέσεις είναι η ταπείνωση, η αγάπη, η προσευχή, οι μετάνοιες, ο κόπος για τον Χριστό. Αν δεν είναι το συναίσθημα αγνό, αν δεν υπάρχει απλότητα, αν η ψυχή έχει ιδιοτέλεια, δεν έρχεται η θεία χάρις. Συμβαίνει τότε να πηγαίνομε να εξομολογούμαστε, αλλά να μην αισθανόμαστε ανακούφιση.
Η μετάνοια είναι πολύ λεπτό πράγμα. Η μετάνοια η αληθινή θα φέρει τον αγιασμό. Η μετάνοια μας αγιάζει.
Δεν ευθύνεται μονάχα ο άνθρωπος για τα παραπτώματά του. Τα λάθη, οι αμαρτίες και τα πάθη δεν είναι μόνο προσωπικά βιώματα του εξομολογουμένου. Ο κάθε άνθρωπος έχει πάρει μέσα του και τα βιώματα των γονέων του και ειδικά της μητέρας, δηλαδή το πώς ζούσε η μητέρα του, όταν τον κυοφορούσε, αν στενοχωριόταν, τι έκανε, αν κουραζόταν το νευρικό της σύστημα, αν είχε χαρά, αν είχε θλίψη, αν είχε μελαγχολία. Έ, όλο το νευρικό σύστημα το δικό της επηρέασε το νευρικό σύστημα του εμβρύου της. Οπότε όταν γεννηθεί το παιδί και μεγαλώσει, παίρνει μέσα του }367} και τα βιώματα της μητέρας του, δηλαδή άλλου ανθρώπου. Δημιουργείται μία κατάστασις στην ψυχή του ανθρώπου εξαιτίας των γονέων του, που την παίρνει μαζί του σ’ όλη του τη ζωή, αφήνει ίχνη μέσα του και πολλά πράγματα που συμβαίνουν στη ζωή του είναι απόρροια της καταστάσεως αυτής. Τα φερσίματά του έχουν άμεση σχέση με την κατάσταση των γονέων του. Μεγαλώνει, μορφώνεται, αλλά δεν διορθώνεται. Εδώ βρίσκεται μεγάλο μέρος από την ευθύνη για την πνευματική κατάσταση του ανθρώπου.
Υπάρχει, όμως, ένα μυστικό. Υπάρχει κάποιος τρόπος ν’ απαλλαγεί ο άνθρωπος απ’ αυτό το κακό. Ο τρόπος αυτός είναι η γενική εξομολόγηση, η οποία γίνεται με την χάρι του Θεού. Μπορεί, δηλαδή, να σου πει ο πνευματικός:
- Πώς θα ήθελα να ήμασταν σ’ ένα ήσυχο μέρος, να μην είχα ασχολίες και να μου έλεγες τη ζωή σου απ’ την αρχή, από τότε που αισθάνθηκες τον εαυτό σου· όλα τα γεγονότα που θυμάσαι και ποια ήταν η αντιμετώπισή τους από σένα, όχι μόνο τα δυσάρεστα αλλά και τα ευχάριστα, όχι μόνο τις αμαρτίες αλλά και τα καλά. Και τις επιτυχίες και τις αποτυχίες. Όλα. Όλα όσα απαρτίζουν τη ζωή σου.
Πολλές φορές έχω μεταχειρισθή αυτή τη γενική εξομολόγηση και είδα θαύματα πάνω σ’ αυτό. Την ώρα που τα λέεις στον εξομολόγο, έρχεται η θεία χάρις και σε απαλλάσσει απ’ όλα τα άσχημα βιώματα και τις πληγές και τα ψυχικά τραύματα και τις ενοχές· διότι την ώρα που τα λες ο εξομολόγος εύχεται θερμά στον Κύριο για την απαλλαγή σου. }368}
Όλ’ αυτά που μου έλεγε τα παρακολουθούσα όχι απλώς με προσοχή, αλλά «έβλεπα» μέσα στον ψυχικό της κόσμο την επίδραση της προσευχής. Την παρακολουθούσα μέσα στην ψυχή της κι «έβλεπα» ότι πήγαινε χάρις μέσα της, όπως την εκοίταζα εγώ. Διότι στον πνευματικό υπάρχει χάρις και στον παπά υπάρχει χάρις. Το καταλαβαίνετε; Δηλαδή ενώ εξομολογείται ο άνθρωπος, ο ιερέας προσεύχεται γι’ αυτόν. Συγχρόνως, έρχεται η χάρις και τον ελευθερώνει απ’ τα ψυχικά τραύματα, που για χρόνια τον βασανίζουν, χωρίς να γνωρίζει την αιτία τους. Ώ, αυτά τα πιστεύω πολύ!
Και με τον Χριστό τι έγινε; Έπιασε το χέρι της αιμορρούσης }369} και είπε: «Εγώ γαρ έγνων δύναμιν εξελθούσαν απ’ εμού». Θα πεις: «Ναι, μα ήταν Θεός!». Ο Χριστός, βέβαια, ήταν Θεός, αλλά μήπως και οι απόστολοι δεν κάνανε το ίδιο;
Όλοι οι πνευματικοί οι εξομολόγοι έχουν αυτή την χάρι κι όταν εύχονται την εκπέμπουν ως αγωγοί.
Ας μη γυρίζομε πίσω στις αμαρτίες που έχομε εξομολογηθεί. Η ανάμνηση των αμαρτιών κάνει κακό. Ζητήσατε συγγνώμη; Τελείωσε. Ο Θεός όλα τα συγχωρεί με την εξομολόγηση. Δεν πρέπει να γυρίζομε πίσω και να κλεινόμαστε σε απελπισία. Να είμαστε δούλοι ταπεινοί μπροστά στον Θεό. Να αισθανόμαστε χαρά και ευγνωμοσύνη για την άφεση των αμαρτιών μας.
Δεν είναι υγιές να λυπάται κανείς υπερβολικά για τις αμαρτίες του και να επαναστατεί εναντίον του κακού εαυτού του φθάνοντας μέχρι την απελπισία. Η απελπισία και }370} η απογοήτευση είναι το χειρότερο πράγμα. Είναι παγίδα του σατανά, για να κάνει τον άνθρωπο να χάσει την προθυμία του στα πνευματικά και να τον φέρει σε απελπισία, σε αδράνεια και ακηδία. Ο άνθρωπος τότε δεν μπορεί να κάνει τίποτα· αχρηστεύεται. «Έπρεπε τότε, δεν έκανα τότε, τώρα τίποτα … Πάνε τα χρόνια μου χαμένα, δεν είμαι άξιος». Του δημιουργείται ένα αίσθημα κατωτερότητας, ένας άκαρπος αυτοεξευτελισμός, όλα γι’ αυτόνε είναι ρημάδια. Ξέρετε τι βαρύ πράγμα είναι αυτό; Είναι ψευτοταπείνωση.
Όλ’ αυτά είναι σημάδια απελπισμένου ανθρώπου, που τον έχει κυριεύσει ο σατανάς. Ο άνθρωπος φθάνει στο σημείο να μη θέλει ούτε να μεταλάβει, νομίζει ότι είναι ανάξιος για τα πάντα. Προσπαθεί να εξουθένωσει τη δράση του, τον εαυτό του, γίνεται άχρηστος. Αυτή είναι παγίδα που στήνει ο σατανάς, για να χάσει ο άνθρωπος την ελπίδα του στην αγάπη του Θεού. Αυτά είναι φοβερά, αντίθετα προς το Πνεύμα του Θεού.
Κι εγώ σκέπτομαι ότι αμαρτάνω. Δεν βαδίζω καλά. Ό,τι όμως με στενοχωρεί, το κάνω προσευχή, δεν το κλείνω μέσα μου, πάω στον πνευματικό, το εξομολογούμαι, τελείωσε! Να μη γυρίζομε πίσω και να λέμε τι δεν κάναμε. Σημασία έχει τι θα κάνομε τώρα, απ’ αυτή τη στιγμή κι έπειτα. Όπως λέγει ο απόστολος Παύλος: «Τα μεν οπίσω επιλανθανόμενος, τοις δε έμπροσθεν επεκτεινόμενος». }371}
«Εγώ τους εμέ φιλούντας αγαπώ, οι δε εμέ ζητούντες ευρήσουσι χάριν».
Αν αγαπήσομε τον Χριστό, όλα είναι εύκολα. Εγώ δεν το κατάφερα ακόμη. Τώρα προσπαθώ να Τον αγαπήσω. Στον Χριστό υπάρχουν όλα. Όλα τα ωραία, τα υγιή. Η υγιής ψυχή ζει τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, που είναι «αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, αγαθωσύνη, πίστις, πραότης, εγκράτεια». Ο άνθρωπος του Θεού ζει ακόμη και όσα λέγει ο απόστολος Παύλος στον ύμνο της αγάπης: «Η αγάπη μακροθυμεί, χρηστεύεται … ου λογίζεται το κακόν … πάντα στέγει, πάντα πιστεύει … η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει». }372}
Έχετε αυτά; Έχετε την ευτυχία, τον Χριστό, τον Παράδεισο. Κι ο σωματικός ακόμη οργανισμός λειτουργεί θαυμάσια, χωρίς ανωμαλίες. Η χάρις του Θεού αλλάζει τον άνθρωπο, τον μεταμορφώνει ψυχικά και σωματικά. Πάνε τότε όλες οι αμαρτίες. Ούτε κολίτις, ούτε θυρεοειδής, ούτε στομάχι, ούτε τίποτα. Όλα λειτουργούν κανονικά. Είναι ωραίο να περπατάς, να εργάζεσαι, να κινείσαι και να έχεις υγεία. Αλλά πρώτα να έχεις ψυχική υγεία. Η βάσις είναι η ψυχική υγεία· ακολουθεί η σωματική. Όλες σχεδόν οι αρρώστιες προέρχονται από την έλλειψη εμπιστοσύνης στον Θεό και αυτό δημιουργεί το άγχος. Το άγχος το δημιουργεί η κατάργηση του θρησκευτικού αισθήματος. Αν δεν έχετε έρωτα για τον Χριστό, αν δεν ασχολείσθε με άγια πράγματα, σίγουρα θα γεμίσετε με μελαγχολία, με το κακό. Τι γίνεται, όμως, στον κόσμο; Ακούστε με να σας πω ένα παράδειγμα.
Μια κοπελίτσα πήγε σ’ ένα γιατρό και της έδωσε ορμόνες. Της λέω:
Παιδί μου μην τις πάρεις! Δεν είμαι γιατρός, δεν θέλω υπ’ ευθύνη μου να ενεργήσεις, όμως καταλαβαίνω ότι δεν πρέπει να τις πάρεις. Καλό είναι να πάεις τουλάχιστον σ’ έναν ενδοκρινολόγο. Το πρόβλημά σου είναι περισσότερο ζήτημα ενδοκρινολόγου. Είναι απ’ τις στενοχώριες.
Πράγματι, έχω περάσει στενοχώριες.
Έ, αυτό είναι! Ειρήνευσε, γαλήνευσε, εξομολογήσου, μετάλαβε και θα τακτοποιηθούν όλα.
Πήγε λοιπόν σ’ έναν ενδοκρινολόγο και του είπε ό,τι της συνέβαινε. }373}
Πα, πα, πά! Της λέει ο γιατρός. Να μην τα πάρεις καθόλου αυτά τα φάρμακα! Πέταξέ τα! Θα σου κάνουνε μεγάλο κακό.
Βλέπετε, λοιπόν, τι γίνεται; Ενώ με την Εξομολόγηση και την Θεία Κοινωνία έχουν θεραπευθεί πολλοί άνθρωποι.
Όταν είναι κανείς άδειος από τον Χριστό, τότε έρχονται χίλια δυό άλλα και τον γεμίζουν: ζήλειες, μίση, ανία, μελαγχολία, αντίδραση, κοσμικό φρόνημα, κοσμικές χαρές. Προσπαθήστε να γεμίσετε την ψυχή σας με τον Χριστό, για να μην την έχετε άδεια. Η ψυχή μας μοιάζει με μια δεξαμενή γεμάτη νερό. Αν το νερό το ρίξεις προς τα λουλούδια, δηλαδή τις αρετές, το δρόμο του καλού, θα ζεις την αληθινή χαρά και θ’ ατροφήσουν οι κακίες, τα’ αγκάθια. Αν, όμως, ρίξεις το νερό προς τα αγκάθια, αυτά θ’ αναπτυχθούν και θα σε πνίξουν και θα μαραθούν όλα τα λουλούδια.
Όλα να τα μεταρσιώνετε. Έτσι θα ζείτε με χαρά, με την χάρι του Θεού. «Πάντα ισχύω εν τω ενδυναμούντί με Χριστώ …». Μην πείτε ότι θα κατορθώσετε κάτι. Μην το φαντασθείτε αυτό ποτέ. Το είπε ο Κύριος: «Χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν». Δεν γίνεται αλλιώς. Ποτέ ο άνθρωπος δεν πρέπει να εμπιστεύεται τις δυνάμεις του αλλά το έλεος και την ευσπλαχνία του Θεού. Ο άνθρωπος θα }374} κάνει μια μικρή προσπάθεια, αλλά ο Χριστός θα τη στεφανώσει. Είναι πλάνη να πιστεύετε ότι πετύχατε κάτι μόνοι σας. Όσο προχωράει ο άνθρωπος και πλησιάζει προς τον Χριστό, τόσο αισθάνεται περισσότερο ότι είναι ατελής. Ενώ ο φαρισαίος που λέει: «Εγώ! Εγώ είμαι καλός, κάνω τούτο, εκείνο, το άλλο …» βρίσκεται σε πλάνη.
Συμβαίνει πολλές φορές σήμερα ο άνθρωπος να αισθάνεται θλίψη, απελπισία, νωθρότητα, τεμπελιά, ακηδία κι όλα τα σατανικά. Να είναι θλιμμένος, να κλαίει, να μελαγχολεί, να μη δίνει σημασία στην οικογένειά του, να ξοδεύει ένα σωρό χρήματα στους ψυχαναλυτές, για να πάρει φάρμακα. Αυτά οι άνθρωποι τα λένε «ανασφάλεια». Η θρησκεία μας πιστεύει ότι αυτά είναι πειρασμικά πράγματα.
Ο πόνος είναι μία ψυχική δύναμη που ο Θεός την έβαλε μέσα μας, με προορισμό να κάνει το καλό, την αγάπη, τη χαρά, την προσευχή. Αντ’ αυτού ο διάβολος καταφέρνει και παίρνει την ψυχική αυτή δύναμη από την μπαταρία της ψυχής μας και τη μεταχειρίζεται για το κακό, την κάνει κατάθλιψη και φέρνει την ψυχή στη νωθρότητα και στην ακηδία. Βασανίζει τον άνθρωπο, τον κάνει αιχμάλωτό του, τον αρρωσταίνει ψυχικά.
Υπάρχει ένα μυστικό· να μεταβάλετε τη σατανική ενέργεια σε καλή. Είναι δύσκολο και χρειάζεται και κάποια }375} προετοιμασία. Προετοιμασία είναι η ταπείνωση. Με την ταπείνωση αποσπάτε την χάρι του Θεού. Δίνεσθε στην αγάπη του Θεού, στη λατρεία Του, στην προσευχή. Αλλά κι όλα αν τα κάνετε, τίποτε δεν έχετε καταφέρει, αν δεν έχετε αποκτήσει ταπείνωση. Όλα τα κακά αισθήματα, η ανασφάλεια, η απελπισία, η απογοήτευση, που πάνε να κυριεύσουν την ψυχή, φεύγουν με την ταπείνωση. Αυτός που δεν έχει ταπείνωση, ο εγωιστής, δεν θέλει να του κόψεις το θέλημα, να τον θίξεις, να του κάνεις υποδείξεις. Στενοχωριέται νευριάζει, επαναστατεί, αντιδρά, τον κυριεύει η κατάθλιψη.
Η κατάστασις αυτή θεραπεύεται με την χάρι. Πρέπει η ψυχή να στραφεί στην αγάπη του Θεού. Η θεραπεία θα γίνει με το ν’ αγαπήσει τον Θεό με λαχτάρα. Πολλοί άγιοί μας μετέτρεψαν την κατάθλιψη σε χαρά με την αγάπη προς τον Χριστό. Παίρνανε δηλαδή αυτή την ψυχική δύναμη, που ήθελε να τη συντρίψει ο διάβολος, και τη δίνανε στον Θεό και τη μεταβάλλανε σε χαρά και αγαλλίαση. Η προσευχή, η λατρεία του Θεού μεταβάλλει σιγά σιγά την κατάθλιψη και τη γυρίζει σε χαρά, διότι επιδρά η χάρις του Θεού. Εδώ χρειάζεται να έχεις τη δύναμη, ώστε ν’ αποσπάσεις την χάρι του Θεού, που θα σε βοηθάει να ενωθείς μαζί Του. Χρειάζεται τέχνη. Όταν δοθείς στον Θεό και γίνεις ένα μαζί Του, θα ξεχάσεις το κακό πνεύμα, που σε τραβούσε από πίσω, κι εκείνο έτσι περιφρονημένο θα φύγει. Στη συνέχεια, όσο θ’ αφοσιώνεσαι στο Πνεύμα του Θεού, τόσο δεν θα κοιτάζεις πίσω σου, για να δεις αυτόν που σε τραβάει. Όταν σ’ ελκύσει η χάρις, ενώνεσαι με τον }376} Θεό. Κι όταν ενωθείς με τον Θεό και δοθείς σ’ Εκείνον, πάνε όλα τ’ άλλα, τα ξεχνάεις και σώζεσαι. Η μεγάλη τέχνη λοιπόν, το μεγάλο μυστικό, για ν’ απαλλαγείς απ’ την κατάθλιψη και όλα τ’ αρνητικά, είναι να δοθείς στην αγάπη του Θεού.
Ένα πράγμα που μπορεί να βοηθήσει τον καταθλιπτικό είναι και η εργασία, το ενδιαφέρον για τη ζωή. Ο κήπος, τα φυτά, τα λουλούδια, τα δένδρα, η εξοχή, ο περίπατος στην ύπαιθρο, η πορεία, όλ’ αυτά βγάζουν τον άνθρωπο απ’ την αδράνεια και του δημιουργούν άλλα ενδιαφέροντα. Επιδρούν σαν φάρμακα. Η ασχολία με την τέχνη, τη μουσική κλπ. κάνει πολύ καλό. Σ’ εκείνο, όμως, που δίδω τη μεγαλύτερη σημασία είναι το ενδιαφέρον για την Εκκλησία, για τη μελέτη της Αγίας Γραφής, για τις ακολουθίες. Μελετώντας τα λόγια του Θεού, θεραπεύεται κανείς χωρίς να το καταλάβει.
Να σας διηγηθώ για μια κοπέλα, που ήλθε σ’ εμένανε τον ταπεινό. Έπασχε από φοβερή κατάθλιψη. Δεν κατάφερε κάτι με τα φάρμακα. Παράτησε τα πάντα, τη δουλειά της, το σπίτι της, τις απασχολήσεις της. Κι εγώ της είπα αυτά που ξέρω. Της είπα για την αγάπη του Χριστού, που αιχμαλωτίζει την ψυχή, διότι η χάρις του Θεού γεμίζει την ψυχή και την αλλάζει. Της εξήγησα ότι είναι δαιμονική αυτή η δύναμη που καταλαμβάνει την ψυχή και μεταβάλλει την ψυχική δύναμη σε κατάθλιψη, τη ρίχνει κάτω, τη βασανίζει και την αχρηστεύει. Την συμβούλευσα ν’ ασχολείται με διάφορες απασχολήσεις, όπως για παράδειγμα, με τη μουσική, που της άρεσε πρώτα κλπ. Τόνισα όμως, περισσότερο }377} τη στροφή και την αγάπη της προς τον Χριστό. Της είπα ακόμη ότι μέσα στην Εκκλησία μας υπάρχει θεραπεία με την αγάπη προς τον Θεό και την προσευχή, αλλά που θα γίνεται με λαχτάρα. }378}
ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΣΤΟΝ ΠΛΗΣΙΟΝ
Είμαστε ευτυχισμένοι, όταν αγαπήσομε όλους τους ανθρώπους μυστικά. Θα νιώθομε τότε ότι όλοι μας αγαπούν. Κανείς δεν μπορεί να φθάσει στον Θεό, αν δεν περάσει απ’ τους ανθρώπους. … Ν’ αγαπάμε, να θυσιαζόμαστε για όλους ανιδιοτελώς, χωρίς να ζητάμε ανταπόδοση. Τότε ισορροπεί ο άνθρωπος. }381}
Αυτό είναι Εκκλησία· εγώ, εσύ, αυτός, ο άλλος να αισθανόμαστε ότι είμαστε μέλη Χριστού, ότι είμαστε ένα. Η φιλαυτία είναι εγωισμός. Να μη ζητάμε, «εγώ να σταθώ, εγώ να πάω στον Παράδεισο», αλλά να νιώθομε για όλους αυτή την αγάπη. Καταλάβατε; Αυτό είναι ταπείνωση.
Αυτό είναι το μεγαλύτερο μυστήριο της Εκκλησίας μας. Να γίνομε όλοι ένα εν Θεώ. Αν αυτό κάνομε, γινόμαστε δικοί Του. Τϊποτα καλύτερο δεν υπάρχει απ’ αυτή την ενότητα. Αυτό είναι η Εκκλησία. Αυτό είναι η Ορθοδοξία. Αυτό είναι ο Παράδεισος. Ας διαβάσομε απ’ τον Ευαγγελιστή Ιωάννη την Αρχιερατική Προσευχή. Προσέξτε τους στίχους: «ίνα ώσιν έν, καθώς ημείς … ίνα πάντες έν ώσι, καθώς συ, Πάτερ, εν εμοί καγώ εν σοι … ίνα ώσιν έν, καθώς ημείς έν εσμέν … ίνα ώσι τετελειωμένοι εις έν … ίνα όπου ειμί εγώ κακείνοι ώσι μετ’ εμού».
Βλέπετε; Το λέει και το ξαναλέει. Τονίζει την ενότητα. Να είμαστε όλοι ένα, ένα με κεφαλή τον Χριστό! Όπως ένας είναι ο Χριστός με τον Πατέρα και τον Υιό. Εδώ κρύβεται }382} το μεγαλύτερο βάθος του μυστηρίου της Εκκλησίας μας. Καμμιά θρησκεία δεν λέγει κάτι τέτοιο. Κανείς δεν ζητάει αυτή τη λεπτότητα που ζητάει ο Χριστός, να γίνομε όλοι ένα συν Χριστώ. Εκεί βρίσκεται το πλήρωμα. Σ’ αυτή την ενότητα, σ’ αυτή την αγάπη, την εν Χριστώ. Καμία διάσπαση εκεί δεν χωράει, κανείς φόβος. Ούτε θάνατος, ούτε διάβολος, ούτε κόλαση. Μόνο αγάπη, χαρά, ειρήνη, λατρεία Θεού. Μπορείς να φθάσεις να λέεις τότε με τον απόστολο Παύλο: «Ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός».
Μπορούμε πολύ εύκολα να φθάσομε σ’ αυτό το σημείο. Αγαθή προαίρεση χρειάζεται κι ο Θεός είναι έτοιμος να έλθει μέσα μας. «Κρούει την θύραν» και «καινά ποιεί πάντα», όπως λέγει στην Αποκάλυψη του Ιωάννου. Μεταβάλλεται η σκέψη μας, απαλλάσεται από την κακία, γίνεται πιο καλή, πιο αγία, πιο εύστροφος. Αν, όμως, δεν ανοίξομε του κρούοντος την θύραν, αν δεν έχομε εκείνα που θέλει Αυτός, αν δεν είμαστε άξιοί Του, τότε δεν μπαίνει στην καρδιά μας. Για να γίνομε όμως άξιοί Του, πρέπει ν’ αποθάνομε κατά τον παλαιό άνθρωπο, για να μην αποθάνομε ποτέ πλέον. Τότε θα ζούμε εν Χριστώ ενσωματωμένοι με όλο το σώμα της Εκκλησίας. Έτσι θα έλθει η θεία χάρις. Και άμα θα έλθει η χάρις, θα μας τα δώσει όλα. }383}
Υπεράνω όλων η αγάπη. Εκείνο που πρέπει να μας απασχολεί, παιδιά μου, είναι η αγάπη για τον άλλο, η ψυχή του. Ό,τι κάνομε, προσευχή, συμβουλή, υπόδειξη, να το κάνομε με αγάπη. Χωρίς την αγάπη η προσευχή δεν ωφελεί, η συμβουλή πληγώνει, η υπόδειξη βλάπτει και καταστρέφει τον άλλον, που αισθάνεται αν τον αγαπάμε ή δεν τον αγαπάμε και αντιδρά αναλόγως. Αγάπη, αγάπη, αγάπη! Η αγάπη στον αδελφό μας προετοιμάζει ν’ αγαπήσομε περισσότερο τον Χριστό.
Ας σκορπίζομε σε όλους την αγάπη μας ανιδιοτελώς, αδιαφορώντας για τη στάση τους. Όταν έλθει μέσα μας η χάρις του Θεού, δεν θα ενδιαφερόμαστε αν μας αγαπάνε ή όχι, αν μας μιλάνε με καλοσύνη. Θα νιώθουμε την ανάγκη εμείς να τους αγαπάμε όλους. Είναι εγωισμός να θέλομε οι άλλοι να μας μιλάνε με καλοσύνη. Ας μη μας στενοχωρεί το αντίθετο. Ας αφήσομε τους άλλους να μας μιλάνε όπως αισθάνονται. Ας μη ζητιανεύουμε την αγάπη. Επιδίωξή μας να είναι ν’ αγαπάμε και να προσευόμαστε με όλη μας την ψυχή για κείνους. Τότε θα προσέξομε ότι όλοι θα μας αγαπάνε χωρίς να το επιδιώκομε, χωρίς καθόλου να ζητιανεύομε την αγάπη τους (ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΑΝΑΛΟΓΙΑ, ΜΕ ΚΥΝΗΓΑ Η ΣΚΙΑ). Θα μας αγαπάνε ελεύθερα και ειλικρινά }384} από τα βάθη της καρδιάς τους χωρίς να τους εκβιάζομε. Όταν αγαπάμε χωρίς να επιδιώκομε να μας αγαπάνε, θα μαζεύονται όλοι κοντά μας σαν τις μέλισσες. Αυτό ισχύει για όλους μας.
Αν ο αδελφός σου σ’ ενοχλεί, σε κουράζει, να σκέπτεσαι: «Τώρα με πονάει το μάτι μου, το χέρι μου, το πόδι μου· πρέπει να το περιθάλψω μ’ όλη μου την αγάπη». Να μη σκεπτόμαστε, όμως, ούτε ότι θα αμειφθούμε για τα δήθεν καλά ούτε ότι θα τιμωρηθούμε για τα κακά που διαπράξαμε. Έρχεσαι εις επίγνωσιν αληθείας, όταν αγαπάεις με την αγάπη του Χριστού. Τότε δεν ζητάεις να σ’ αγαπάνε· αυτό είναι κακό. Εσύ αγαπάεις, εσύ δίνεις την αγάπη σου· αυτό είναι το σωστό. Από μας εξαρτάται να σωθούμε. Ο Θεός το θέλει. Όπως λέει η Αγία Γραφή: «πάντας θέλει σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν».
Όταν κάποιος μας αδικήσει μ’ οποιονδήποτε τρόπο, με συκοφαντίες, με προσβολές, να σκεπτόμαστε ότι είναι αδελφός μας που τον κατέλαβε ο αντίθετος. Έπεσε θύμα του αντιθέτου. Γι’ αυτό πρέπει να τον συμπονέσομε και να παρακαλέσομε τον Θεό να ελεήσει κι εμάς κι αυτόν· κι ο Θεός θα βοηθήσει και τους δύο. Αν, όμως οργισθούμε εναντίον }385} του τότε ο αντίθετος από κείνον θα πηδήσει σ’ εμάς και θα μας παίζει και τους δύο. Όποιος κατακρίνει τους άλλους, δεν αγαπάει τον Χριστό. Ο εγωισμός φταίει. Από κει ξεκινάει η κατάκριση.
Ας υποθέσομε ότι ένας άνθρωπος βρίσκεται μόνος του στην έρημο. Δεν υπάρχει κανείς. Ξαφνικά ακούει κάποιον από μακριά να κλαίει και να φωνάζει. Πλησιάζει κι αντικρίζει ένα φοβερό θέαμα: μία τίγρις έχει αρπάξει έναν άνθρωπο και τον καταξεσχίζει με μανία. Εκείνος απελπισμένος ζητάει βοήθεια. Σε λίγα λεπτά θα τον κατασπαράξει. Τι να κάνει, για να τον βοηθήσει; Να τρέξει κοντά; Πώς; Αυτό είναι αδύνατον. Να φωνάξει; Ποιόν; Κανείς άλλος δεν υπάρχει. Μήπως θα πάρει καμιά πέτρα να τήνε ρίξει στον άνθρωπο και να τον αποτελειώσει; «Όχι, βέβαια!», θα πούμε. Κι όμως αυτό είναι δυνατόν να γίνει όταν δεν καταλαβαίνομε ότι ο άλλος που μας φέρεται άσχημα κατέχεται από τον διάβολο, την τίγρη. Μας διαφεύγει ότι, όταν κι εμείς τον αντιμετωπίζομε χωρίς αγάπη, είναι σαν να του ρίχνομε πέτρες πάνω στις πληγές του, οπότε του κάνομε πολύ κακό και η «τίγρις» μεταπηδάει σ’ εμάς και κάνομε κι εμείς ό,τι εκείνος και χειρότερα. Τότε, λοιπόν ποια είναι η αγάπη που έχομε για τον πλησίον μας και πολύ περισσότερο για τον Θεό;
Να αισθανόμαστε την κακία του άλλου σαν αρρώστια που τον βασανίζει και υποφέρει και δεν μπορεί να απαλλαγεί. Γι’ αυτό να βλέπομε τους αδελφούς μας με συμπάθεια και να τους φερόμαστε με ευγένεια λέγοντας μέσα μας με απλότητα }386} το «Κύριε Ιησού Χριστέ», για να δυναμώσει με τη θεία χάρι η ψυχή μας και να μην κατακρίνομε κανένα. Όλους για αγίους να τους βλέπομε. Όλοι μας μέσα φέρομε τον ίδιο παλαιό άνθρωπο. Ο πλησίον όποιος κι αν είναι, είναι «σάρξ εκ της σαρκός μας», είναι αδελφός μας και «μηδενί, μηδέν οφείλομεν, ει μη το αγαπάν αλλήλους», σύμφωνα με τον απόστολο Παύλο. Δεν μπορούμε ποτέ να κατηγορήσομε τους άλλους, γιατί «ουδείς την εαυτού σάρκα εμίσησεν».
Όταν κάποιος έχει ένα πάθος να προσπαθούμε να του ρίχνομε ακτίνες αγάπης κι ευσπλαχνίας για να θεραπεύεται και να ελευθερώνεται. Μόνο με την χάρι του Θεού γίνονται αυτά. Να σκέπτεσθε ότι αυτός υποφέρει περισσότερο από εσάς. … Να στεκόμαστε με προσοχή σεβασμό και προσευχή. Εμείς να προσπαθούμε να μην το κάνομε το κακό. Όταν υπομένομε την αντιλογία του αδελφού λογίζεται μαρτύριο. Να το κάνομε με χαρά.
Ο χριστιανός είναι ευγενής. Να προτιμάμε ν’ αδικούμαστε. Άμα έλθει μέσα μας το καλό, η αγάπη, ξεχνάμε το κακό που μας κάνανε. Εδώ κρύβεται το μυστικό. Όταν το κακό έρχεται από μακριά, δεν μπορείτε να το αποφύγετε. Η μεγάλη τέχνη είναι, όμως να το περιφρονήσετε. Με την χάρι του Θεού ενώ θα το βλέπετε, δεν θα σας επηρεάζει, διότι θα είστε πλήρεις χάριτος.
Στο Πνεύμα του Θεού όλα είναι αλλιώτικα. Εκεί κανείς }387} τα δικαιολογεί στους άλλους όλα. Όλα! Τι είπαμε; «Ο Χριστός βρέχει επί δικαίους και αδίκους». Εγώ εσένα βγάζω φταίχτη, έστω κι αν μου λέεις ότι φταίει ο τάδε ή η τάδε. Τελικά σε κάτι φταίεις και το βρίσκεις, όταν σου το πω. Αυτή τη διάκριση ν’ αποκτήσετε στη ζωή σας. Να εμβαθύνετε στο καθετί και να μην τα βλέπετε επιφανειακά. Αν δεν πάμε στον Χριστό, αν δεν υπομένομε όταν πάσχομε αδίκως, θα βασανιζόμαστε συνέχεια. Το μυστικό είναι ν’ αντιμετωπίζει κανείς τις καταστάσεις με πνευματικό τρόπο. Κάτι παρόμοιο γράφει ο Συμεών ο Νέος Θεολόγος:
«”Όλους τους πιστούς οφείλομε να τους βλέπομε σαν ένα και να σκεπτόμαστε ότι στον καθένα από αυτούς είναι ο Χριστός. Και να έχομε για τον καθένα τέτοια αγάπη, ώστε να είμαστε έτοιμοι να θυσιάσομε για χάρη του και τη ζωή μας. Γιατί οφείλομε να μη λέμε, ούτε να θεωρούμε κανένα άνθρωπο κακό, αλλά όλους να τους βλέπομε ως καλούς. Κι αν δεις έναν αδελφό να ενοχλείται από πάθη, να μην τον μισήσεις αυτόν· μίσησε τα πάθη που τον πολεμούν. Κι αν τον δεις να τυραννείται από επιθυμίες και συνήθειες προηγουμένων αμαρτιών, περισσότερο σπλαγχνίσου τον, μην τυχόν δοκιμάσεις και συ πειρασμό, αφού είσαι από υλικό που εύκολα γυρίζει από το καλό στο κακό”». Η αγάπη προς τον αδελφό σε προετοιμάζει ν’ αγαπήσεις περισσότερο τον Θεό. Το μυστικό, λοιπόν, της αγάπης προς τον Θεό είναι η αγάπη προς τον αδελφό. Γιατί, αν δεν αγαπάεις }388} τον αδελφό σου που τον βλέπεις, πώς είναι δυνατόν ν’ αγαπάεις τον Θεό που δεν Τον βλέπεις;
Να έχομε αγάπη, πραότητα, ειρήνη. Έτσι βοηθάμε τον συνάνθρωπό μας, όταν κυριεύεται από το κακό. Μυστικά ακτινοβολεί το παράδειγμα, όχι μόνον όταν ο άλλος είναι παρών αλλά κι όταν δεν είναι. Ν’ αγωνιζόμαστε να στέλνομε την αγαθή μας διάθεση. Ακόμη και λόγια όταν λέμε για τη ζωή του άλλου που δεν την εγκρίνομε, αυτός το καταλαβαίνει και τον απωθούμε. Ενώ αν είμαστε ελεήμονες και τον συγχωρούμε, τον επηρεάζομε –όπως τον επηρεάζει και το κακό- κι ας μη μας βλέπει.
Να μην αγανακτούμε με εκείνους που είναι βλάσφημοι, αντίθειοι, διώκτες κλπ. Η αγανάκτηση κάνει κακό. }389}
Να προσευχηθούμε γι’ αυτόν. Ο χριστιανός έχει αγάπη και ευγένεια και φέρεται ανάλογα.
Όπως ένας ασκητής χωρίς να τον βλέπει κανείς ωφελεί τον κόσμο, διότι το κύμα της προσευχής του επηρεάζει τον άλλο, μεταφέρει το Πνεύμα το Άγιον στον κόσμο, έτσι κι εσείς να σκορπάτε την αγάπη σας, χωρίς να περιμένετε ανταπόδοση· με την αγάπη, την υπομονή, το μειδίαμα …
Η αγάπη πρέπει να είναι ακραιφνής. Και μόνον η αγάπη του Θεού είναι η ακραιφνής αγάπη. Στο πρόσωπο που μας κουράζει και μας δυσκολεύει η αγάπη πρέπει να προσφέρεται με απαλό τρόπο, χωρίς ο άλλος να καταλαβαίνει ότι κάνομε προσπάθεια για να τον αγαπήσομε. Και να μην πολυεκδηλωνόμαστε εξωτερικά, γιατί τότε τον κάνομε ν’ αντιδρά. Η σιωπή σώζει απ’ όλα τα κακά. Εγκράτεια της γλώσσης – μέγα πράγμα! Κατά ένα μυστικό τρόπο η σιωπή ακτινοβολεί στον πλησίον. }390}
Όταν βλέπομε τους συνανθρώπους μας να μην αγαπούν τον Θεό, στενοχωριόμαστε. Με τη στενοχώρια δεν κάνομε απολύτως τίποτα. Ούτε και με τις υποδείξεις. Ούτε αυτό είναι σωστό. Υπάρχει ένα μυστικό· αν το καταλάβομε, θα βοηθήσομε. Το μυστικό είναι η προσευχή μας, η αφοσίωσή μας στον Θεό, ώστε να ενεργήσει η χάρις Του. Εμείς με την αγάπη μας, με τη λαχτάρα μας στην αγάπη του Θεού, θα προσελκύσομε την χάρι, ώστε να περιλούσει τους άλλους, που είναι πλησίον μας, να τους ξυπνήσει, να τους διεγείρει προς το θείο έρωτα. Ή, μάλλον ο Θεός θα στείλει την αγάπη Του να τους ξυπνήσει όλους. Ό,τι εμείς δεν μπορούμε, θα το κάνει η χάρις Του. Με τις προσευχές μας θα κάνομε όλους αξίους της αγάπης του Θεού.
Να γνωρίζετε και το άλλο. Οι ψυχές οι πεπονημένες, οι ταλαιπωρημένες, που ταλαιπωρούνται από τα πάθη τους, αυτές κερδίζουν πολύ την αγάπη και την χάρι του Θεού. Κάτι τέτοιοι γίνονται άγιοι και πολλές φορές εμείς }391} τους κατηγορούμε. Θυμηθείτε τον απόστολο Παύλο τι λέγει: «Ου δε επλεόνασεν η αμαρτία, υπερεπερίσσευσεν η χάρις». Όταν το θυμάστε αυτό, θα αισθάνεσθε ότι αυτοί είναι πιο άξιοι κι από σας κι από μένα. Τους βλέπομε αδύνατους, αλλά όταν ανοίξουνε στον Θεό, γίνονται πλέον όλο αγάπη κι όλο θείο έρωτα. Ενώ είχανε συνηθίσει αλλιώς, τη δύναμη της ψυχής τους τη δίδουν μετά όλη στον Χριστό και γίνονται φωτιά από αγάπη Χριστού. Έτσι λειτουργεί το θαύμα του Θεού μέσα σε τέτοιες ψυχές, που λέμε «πεταμένες».
Να μην αποθαρρυνόμαστε, ούτε να βιαζόμαστε, ούτε να κρίνομε από πράγματα επιφανειακά κι εξωτερικά. Αν, για παράδειγμα, βλέπετε μια γυναίκα γυμνή ή άσεμνα ντυμένη, να μη μένετε στο εξωτερικό, αλλά να μπαίνετε στο βάθος στην ψυχή της. Ίσως είναι πολύ καλή ψυχή κι έχει υπαρξιακές αναζητήσεις, που τις εκδηλώνει με την έξαλλη εμφάνιση. Έχει μέσα της δυναμισμό, έχει τη δύναμη της προβολής, θέλει να ελκύσει τα βλέμματα των άλλων. Από άγνοια, όμως, έχει διαστρέψει τα πράγματα. Σκεφθείτε αύτη να γνωρίσει τον Χριστό. Θα πιστέψει, κι όλη αυτή την ορμή θα τη στρέψει στον Χριστό. Θα κάνει το παν, για να ελκύσει την χάρι του Θεού. Θα γίνει αγία.
Είναι ένα είδος προβολής του εαυτού μας να επιμένουμε να γίνουν οι άλλοι καλοί. Στην πραγματικότητα, θέλομε εμείς να γίνομε καλοί κι επειδή δεν μπορούμε, το απαιτούμε απ’ τους άλλους κι επιμένομε σ’ αυτό. Κι ενώ όλα διορθώνονται }392} με την προσευχή, εμείς πολλές φορές στενοχωρούμεθα κι αγανακτούμε και κατακρίνομε.
Πολλές φορές με την αγωνία μας και τους φόβους μας και την άσχημη ψυχική μας κατάσταση, χωρίς να το θέλουμε και χωρίς να το καταλαβαίνομε, κάνομε κακό στον άλλο έστω κι αν τον αγαπάμε πάρα πολύ, όπως παραδείγματος χάριν, η μάνα το παιδί της. Η μάνα μεταδίδει στο παιδί όλο το άγχος της για τη ζωή του, για την υγεία του, για την πρόοδό του, έστω κι αν δεν του μιλάει, έστω κι αν δεν εκδηλώνει αυτό που έχει μέσα της. Αυτή η αγάπη, η φυσική αγάπη δηλαδή μπορεί να βλάψει. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με την αγάπη του Χριστού, που συνδυάζεται με την προσευχή και με την αγιότητα του βίου. Η αγάπη αυτή κάνει άγιο τον άνθρωπο, τον ειρηνεύει, διότι αγάπη είναι ο Θεός.
Η αγάπη να είναι μόνον εν Χριστώ. Για να ωφελήσεις τους άλλους, πρέπει να ζεις μέσα στην αγάπη του Θεού, αλλιώς δεν μπορείς να ωφελήσεις τον συνάνθρωπο σου. Δεν πρέπει να βιάζεις τον άλλο. Θα έλθει η ώρα του, θα έλθει η στιγμή, αρκεί να προσεύχεσαι γι’ αυτόν. Με τη σιωπή, την ανοχή και κυρίως με την προσευχή ωφελούμε τον άλλον μυστικά. Η χάρις του Θεού καθαρίζει τον ορίζοντα του νου του και τον βεβαιώνει για την αγάπη Του. Εδώ είναι το λεπτό σημείο. Άμα δεχθεί ότι ο Θεός είναι αγάπη, τότε ένα άπλετο φως θα έλθει πάνω του, που δεν το έχει δει ποτέ. Θα βρεί έτσι τη σωτηρία. }393}
Να είμαστε ζηλωταί. Ζηλωτής είναι εκείνος που αγαπάει ολόψυχα τον Χριστό κα στο όνομά Του διακονεί τον άνθρωπο. Αγάπη στον Θεό και στους ανθρώπους· αυτό είναι ζευγάρι, δεν χωρίζει. Πάθος, πόθος, δάκρυα, με κατάνυξη, όχι σκόπιμα. Όλα από καρδιά!
Ο φανατισμός δεν έχει σχέση με τον Χριστό. Να είσαι χριστιανός αληθινός. Τότε κανένα δεν θα παρεξηγείς, αλλά «η αγάπη σου πάντα θα στέγει». Και στον αλλόθρησκο, χριστιανός. Δηλαδή να τον τιμάεις άσχετα με τη θρησκεία του με έναν ευγενικό τρόπο. Μπορείς να περιποιηθείς έναν οθωμανό, όταν έχει ανάγκη, να του μιλήσεις, ν’ αναστραφείς μαζί του. Να υπάρχει σεβασμός της ελευθερίας του άλλου. Όπως ο Χριστός «ίσταται επί την θύραν και κρούει», χωρίς να την παραβιάζει, αλλά περιμένει την ψυχή μόνη της κι ελεύθερα να Τον δεχθεί, έτσι κι εμείς να στεκόμαστε μπροστά στην κάθε ψυχή.
Στην ιεραποστολική προσπάθεια να υπάρχει λεπτός τρόπος, ώστε οι ψυχές να δέχονται ό,τι προσφέρομε, λόγια, βιβλία, χωρίς ν’ αντιδρούν. Και κάτι ακόμη. Λίγα λόγια. Τα λόγια ηχούν στ’ αυτιά και εκνευρίζουν πολλές φορές. Η προσευχή και η ζωή έχουν απήχηση. Η ζωή συγκινεί, αναγεννά και αλλοιώνει, ενώ τα λόγια μένουν άκαρπα. Η καλύτερη ιεραποστολή γίνεται με το καλό μας παράδειγμα, }394} την αγάπη μας, την πραότητά μας. }395}
Είναι σπουδαίο πράγμα η κατάρτιση, όταν συνδυάζεται με την πραότητα, την καλοσύνη και την αγάπη. Αυτά ισχύουν για όλες τις περιπτώσεις. Να μιλάτε, όταν έχετε σχετική κατάρτιση στο θέμα. Αν δεν έχετε, να μιλάτε με το παράδειγμά σας.
Στις συζητήσεις λίγα λόγια για τη θρησκεία και θα νικήσετε. Αφήστε εκείνον που έχει άλλη γνώμη να ξεσπάσει, να πει, να πει, … Να αισθανθεί ότι έχει να κάνει μ’ έναν ήρεμο άνθρωπο. Να επιδράσετε με την καλοσύνη σας και την προσευχή σας κι έπειτα του μιλάτε λίγο. Δεν κάνετε τίποτα, αν τα πείτε έντονα, αν του πείτε, παραδείγματος χάριν, «είπες ψέμα!». … Τι να κάνετε; Ν’ αδιαφορείτε εξωτερικά, αλλά να προσεύχεσθε μέσα σας. Να είστε έτοιμοι, καταρτισμένοι, με παρρησία, αλλά και με αγιότητα, πραότητα, προσευχή. Για να κάνετε αυτό όμως πρέπει να γίνετε άγιοι. }396}
Η αγάπη προς τον Χριστό δεν έχει όρια το ίδιο και η αγάπη προς τον πλησίον. Να εκτείνετε παντού, στα πέρατα της γης. Παντού σε όλους τους ανθρώπους. Εγώ ήθελα να πάω να ζήσω μαζί με τους χίπηδες στα Μάταλα χωρίς βέβαια, αμαρτίες, για να τους δείξω την αγάπη του Χριστού πόσο είναι μεγάλη και πως μπορεί να τους αλλάξει να τους μεταμορφώσει. Η αγάπη είναι πάνω απ’ όλα.
Ήταν ένας ασκητής κι είχε δύο υποτακτικούς. (ΥΠΑΚΟΗ) Προσπαθούσε πολύ να τους ωφελήσει και να τους κάνει καλούς. Είχε όμως την ανησυχία αν όντως προχωρούν στην πνευματική ζωή, αν προοδεύουν κι αν είναι έτοιμοι για τη Βασιλεία του Θεού. … Κάποια ημέρα θα γινόταν αγρυπνία στην εκκλησία μιας άλλης σκήτης που απείχε πολλές ώρες απ’ τη δική τους. … Έστειλε τους υποτακτικούς του ώστε να φθάσουν νωρίς για να τακτοποιήσουν την εκκλησία, κι ο Γέροντας θα πήγαινε τα’ απόγευμα. Οι υποτακτικοί είχαν προχωρήσει αρκετά, όταν ξαφνικά άκουσαν βογγητά. Ήταν ένας άνθρωπος βαριά τραυματισμένος και ζητούσε βοήθεια:
- Πάρτε με σας παρακαλώ τους έλεγε γιατί εδώ είναι ερημιά, κανείς δεν περνάει, ποιος θα μπορέσει να με βοηθήσει; Εσείς είστε δύο. Σηκώστε με και οδηγήστε με στο πρώτο χωριό. }397}
- Δεν μπορούμε! Του είπαν. Βιαζόμαστε να πάμε για την αγρυπνία έχομε πάρει εντολή να ετοιμάσομε.
- Πάρτε με, σας παρακαλώ! Αν με αφήσετε θα πεθάνω, θα με φάνε τα θηρία.
- Δεν μπορούμε! Τι να κάνομε, πρέπει να πάμε στο καθήκον μας.
Κι έφυγαν. Τα’ απόγευμα ξεκίνησε ο Γέροντας για την αγρυπνία. Πέρασε απ’ τον ίδιο δρόμο. Έφθασε και στο μέρος που ήταν ο τραυματισμένος. Τον βλέπει, τον πλησιάζει και του λέει:
- Τι έπαθες, άνθρωπε του Θεού; Τι έχεις; Από πότε είσαι εδώ; Δεν σε είδε κανείς;
- Πέρασαν το πρωί δύο μοναχοί και τους παρακάλεσα να με βοηθήσουν, αλλά βιαζόντουσαν να πάνε στην αγρυπνία.
- Θα σε πάρω εγώ. Μην ανησυχείς! Του λέει.
- Δεν μπορείς εσύ, είσαι γέροντας, δεν μπορείς να με σηκώσεις, αδύνατον!
- Όχι, θα σε πάρω! Δεν μπορώ να σ’ αφήσω!
- Μα δεν μπορείς να με σηκώσεις.
- Θα σκύψω, και συ πιάσου από πάνω μου και λίγο λίγο θα σε πάω σε κανένα κοντινό χωριό. Λίγο σήμερα, λίγο αύριο, θα σε φθάσω.
Και τον πήρε με μεγάλη δυσκολία κι άρχισε να βαδίζει με το βάρος εκείνο μες στην άμμο πάρα πολύ δύσκολα. Ο ιδρώτας έτρεχε ποτάμι και σκεπτόταν: «Έστω και σε τρεις ημέρες θα φθάσω». Καθώς όμως προχωρούσε, άρχισε να νιώθει το φορτίο του πιο ελαφρό, πιο ελαφρό και σε }398} κάποια στιγμή αισθάνθηκε σαν να μην κρατάει τίποτα. Τότε γυρίζει πίσω να δει τι συμβαίνει και βλέπει με έκπληξη πάνω του έναν άγγελο. Ο άγγελος του είπε:
- Μ’ έστειλε ο Θεός να σε πληροφορήσω ότι οι δύο υποτακτικοί σου δεν είναι άξιοι της Βασιλείας του Θεού, γιατί δεν έχουν αγάπη. }399}
ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ
Είναι ασύλληπτη η γνώση του Θεού απ’ το δικό μας νου. Είναι άπειρη, περιλαμβάνει όλα τα όντα, ορατά και αόρατα, έσχατα και αρχαία. Τα γνωρίζει ο Θεός όλα με ακρίβεια, σε όλο το βάθος και το πλάτος τους. Ο Κύριος γνωρίζει εμάς, πριν γνωρίσομε εμείς τον εαυτό μας. Γνωρίζει τις διαθέσεις μας και την παραμικρή μας σκέψη, τους λογισμούς, τις αποφάσεις μας, πριν να τις πάρομε. Αλλά και προ της συλλήψεώς μας και προ καταβολής κόσμου μας γνώριζε καλά. Γιαυτό ο Δαβίδ θαυμάζει και φωνάζει: (ΛΟΓΟΙ ΟΝΤΩΝ)
«Κύριε, εδοκίμασάς με και έγνως με …» }403}
Το Πνεύμα το Άγιον εισχωρεί παντού. Γιαυτό εκείνος που εμφορείται υπό του Αγίου Πνεύματος έχει και αυτός τη γνώση του Θεού. Γνωρίζει το παρελθόν, το παρόν, το μέλλον. Του τα φανερώνει το Άγιον Πνεύμα. Τίποτα δεν είναι άγνωστο στον Θεό απ’ τις πράξεις μας, αλλά γράφονται όλα. Γράφονται κι όμως δεν γράφονται. Γεννιούνται και υπάρχου, αλλά δεν γεννιούνται. Αυτό που ξέρετε εσείς τώρα, το ξέρει ο Θεός προ καταβολής κόσμου. Σας θυμίζω αυτό που λέει ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος στην Ευχή προ της Θείας Μεταλήψεως. Ακούστε: «Το μεν ακατέργαστόν μου έγνωσαν οι οφθαλμοί Σου· επί το βιβλίον δε Σου και τα μήπω πεπραγμένα γεγραμμένα Σοι τυγχάνει». (ΛΟΓΟΙ ΟΝΤΩΝ)
Αυτά τα λόγια κάποιοι τα παρεξηγούν και τα μπερδεύουν. «Αφού ο Θεός τα έχει όλα γραμμένα, έχομε μοίρα, λένε, έχομε τύχη, έχομε πεπρωμένο. Άρα ήταν γραμμένο και πεπρωμένο να κάνεις, για παράδειγμα, φόνο· σε είχε προορίσει γι’ αυτό ο Θεός». Θα μου πεις: «Αν είναι γραμμένο ότι εγώ επρόκειτο να σκοτώσω εσένα, είμαι εγώ υπεύθυνος ή ανεύθυνος; Αφού και τα «μήπω πεπραγμένα γεγραμμένα Σοι τυγχάνει», γιατί να είμαστε υπεύθυνοι οι άνθρωποι; Τώρα πες μου εσύ, που λέεις ότι ο Θεός είναι αγαθός, γιατί το έγραφε και δεν με απέτρεπε να το κάνω;».
Εδώ είναι το μυστήριο. Ο Θεός εν τη παντοδυναμία Του και παγγνωσία Του γνωρίζει τα πάντα, και τα μέλλοντα να συμβούν, αλλά δεν είναι Εκείνος υπαίτιος για το }404} κακό. Ο Θεός προγνωρίζει αλλά δεν προορίζει. Για τον Θεό δεν υπάρχει παρελθόν, παρόν και μέλλον. Όλα είναι γυμνά και τετραχηλισμένα ενώπιόν Του. Πως το λέει ο απόστολος Παύλος; «Πάντα δε γυμνά και τετραχηλισμένα τοις οφθαλμοίς Αυτού». Ως παντογνώστης γνωρίζει και το αγαθό και το κακό. Συνεργάζεται με το αγαθό ως φύσει αγαθός και είναι ξένος του κακού. Αφού είναι ξένος του κακού, πώς είναι δυνατόν να μας προορίζει γι’ αυτό; Ο Θεός εδημιούργησε τα πάντα καλά λίαν και έδωσε σε όλα αγαθό άγιο προορισμό.
Το κακό είναι πρόβλημα, το οποίο η θρησκεία μας το εξηγεί μ’ ένα θαυμάσιο τρόπο, που καλύτερος δεν υπάρχει. Η εξήγηση που του δίνει είναι η εξής: Το κακό υπάρχει και προέρχεται απ’ τον διάβολο. Μέσα μας έχομε και το κακό πνεύμα και το αγαθό πνεύμα και μάχονται αλλήλους. «Ή γαρ τον ένα μισήσει και τον έτερον αγαπήσει ή ενός ανθέξεται και του ετέρου καταφρονήσει· ου δύνασθε Θεώ δουλεύειν και μαμωνά». Μέσα μας δηλαδή γίνεται πάλη μεταξύ καλού και κακού. Σ’ αυτήν όμως την πάλη ο άνθρωπος είναι ελεύθερος ν’ αποφασίσει τι θα διαλέξει. Άρα δεν είναι ο Θεός που προορίζει κι αποφασίζει αλλά η ελεύθερη βούληση του ανθρώπου.
Ο Θεός εν τη παντογνωσία Του γνωρίζει μ’ όλη την ακρίβεια όχι απλώς από πριν αλλά προ καταβολής κόσμου ότι ο τάδε θα κάνει, παραδείγματος χάριν, φόνο, όταν γίνει τριάντα τριών ετών. Αλλά ο άνθρωπος εν τη ελευθερία }405} της βουλήσεώς του – δώρο που του έδωσε ο Θεός και το διαστρέβλωσε – ενεργεί αυτοβούλως. Δεν είναι ο Θεός ο αίτιος, ούτε μας προορίζει γι’ αυτό το σκοπό. Η παγνωσία Του δεν μας υποχρεώνει. Σέβεται την ελευθερία μας, δεν την καταργεί. Μας αγαπάει, δεν μας κάνει δούλους, μας δίνει αξία. Ο Θεός δεν επεμβαίνει στην ελευθερία μας, τη σέβεται, μας δίνει το ελεύθερο. Άρα είμαστε υπεύθυνοι, διότι κάνομε αυτό που θέλομε εμείς. Δεν μας αναγκάζει ο Θεός. Είναι προδιαγεγραμμένο και γνωστό στον Θεό ότι θα σκοτώσεις εσύ αυτόν τον άνθρωπο, αλλά δεν είναι κανονισμένο υπό του Θεού να το κάνεις. Πώς είναι δυνατό ο Θεός, που μας εδημιούργησε από άπειρη αγάπη κι ο ίδιος είναι απόλυτη αγάπη και θέλει μόνο την αγάπη, να θελήσει να σε οδηγήσει στην κακία και στο φόνο; Σου δίνει την ελευθερία και μετά σου την παίρνει; Εσύ ενεργείς ελεύθερα, εσύ αποφασίζεις αυτό που ο Θεός γνωρίζει εκ των προτέρων, χωρίς να σε αναγκάζει, γι’ αυτό και είσαι εσύ υπεύθυνος.
Αυτά τα θέματα είναι πολύ λεπτά, θέλουν θείο φωτισμό, για να τα κατανοήσει ο άνθρωπος. Είναι μυστήρια. Το αγαθό στη φύση είναι μυστήριο. Δεν είναι ωραίο ένα λουλουδάκι με ποικίλα χρώματα, που σε τραβάει και σε κάνει να το αγαπήσεις; Το πλησιάζεις κι έχει άρωμα τόσο ευγενικό, τόσο λεπτό, που σε κάνει να το αγαπάεις πιο πολύ. Αυτό είναι το αγαθό. Έ ναι, αλλά δεν είναι όμως κι αυτό μυστήριο; Πώς έγιναν αυτά τα χρώματα, πώς έγινε αυτό το άρωμα; Το ίδιο μπορούμε να πούμε για τα πουλιά, για τα ζώα, για τα υδρόβια. Όλα εκφράζουν την αγαθότητα του Θεού. }406}
Ο Θεός έδωσε στον άνθρωπο ό,τι πιο ωραίο και καλό. Τον προόρισε να γίνει τέλειος. Του έδωσε, όμως, και την ελευθερία κι έτσι έγκειται και σ’ εκείνον ν’ ακολουθήσει το αγαθό ή το κακό. Από το ένα μέρος η αγάπη του Θεού κι από το άλλο η ελευθερία του ανθρώπου. Αγάπη και ελευθερία μπλέκουν. Ενώνεται το πνεύμα με το Πνεύμα. Αυτή είναι η μυστική ζωή. Όταν το πνεύμα μας ενώνεται με το Πνεύμα του Θεού, τότε κάνομε το αγαθό, γινόμαστε αγαθοί.
Για τα πάθη μας ευθύνεται άλλος, η βούλησή μας. Ο Θεός δεν θέλει να περιορίσει τη βούλησή μας, δεν θέλει να μας πιέσει, δεν θέλει να επιβάλει τη βία. Από μας εξαρτάται τι θα κάνομε και πώς θα ζήσομε. Ή θα ζούμε τον Χριστό και θα έχομε τα θεία βιώματα και την ευτυχία ή θα ζούμε στη μελαγχολία και στη λύπη. Μέση κατάστασις, μέσος όρος δεν υπάρχει. Ή θα είσαι ή δεν θα είσαι. Ή το ένα ή το άλλο. Η φύση εκδικείται, μισεί το κενό. Το καθετί μπορεί να είναι έτσι, αλλά μπορεί και να μην είναι. Το φίλημα επί παραδείγματι μπορεί να είναι άγιο και μπορεί να είναι πονηρό. Αλλ’ αυτό έχει αξία, να ενεργεί ο άνθρωπος ελεύθερα. … Ο Θεός έκανε τον άνθρωπο να ζητάει μόνος του να γίνει καλός, να το επιθυμεί μόνος του και να γίνεται, τρόπον τινα, σαν δικό του το κατόρθωμα, ενώ στην πραγματικότητα }407} προέρχεται απ’ την χάρι του Θεού. Έρχεται πρώτα στο σημείο να το θέλει, να το αγαπάει, να το επιθυμεί και κατόπιν έρχεται η θεία χάρις και το κατορθώνει.
Ο Θεός είναι αγάπη δεν είναι απλός θεατής της ζωής μας. Προνοεί και ενδιαφέρεται ως Πατέρας μας που είναι, αλλά σέβεται και την ελευθερία μας. Δεν μας πιέζει. Εμείς να έχομε την ελπίδα μας στην πρόνοια του Θεού και, εφόσον πιστεύομε ότι ο Θεός μας παρακολουθεί, να έχομε θάρρος, να ριχνόμαστε στην αγάπη Του και τότε θα Τον βλέπομε διαρκώς κοντά μας. Δεν θα φοβόμαστε μήπως παραπατήσομε.
Πόσες βελόνες έχει το κάθε πεύκο; Ο Θεός τις γνωρίζει και χωρίς τη δική Του θέληση ούτε μία δεν πέφτει κάτω. Όπως και οι τρίχες }408} της κεφαλής μας και αυτές όλες είναι ηριθμημέναι. Εκείνος φροντίζει και για τις πιο μικρές λεπτομέρειες της ζωής μας, μας αγαπάει, μας προστατεύει.
Εμείς ζούμε σαν να μην αισθανόμαστε το μεγαλείο της θείας προνοίας. Ο Θεός είναι πολύ μυστικός. Δεν μπορούμε να καταλάβομε τις ενέργειές Του. Μη νομίζετε ότι ο Θεός το έκανε έτσι και μετά το διόρθωσε. Ο Θεός είναι αλάθητος. Δεν διορθώνει τίποτα. Ποιος είναι, όμως, στο βάθος ο Θεός, στην ουσία, εμείς δεν το γνωρίζομε. Τις βουλές του Θεού, δεν μπορούμε να τις εξιχνιάσομε.
Όταν ο Θεός μας δωρίσει το χάρισμα της ταπεινώσεως, τότε όλα τα βλέπομε, όλα τα αισθανόμαστε, τότε Τον ζούμε τον Θεό πολύ φανερά. Όταν δεν έχομε την ταπείνωση, δεν βλέπομε τίποτα. Το αντίθετο όταν αξιωθούμε της αγίας ταπεινώσεως, τα βλέπομε όλα, τα χαιρόμαστε όλα. Ζούμε τον Θεό, ζούμε τον Παράδεισο μέσα μας, που είναι ο ίδιος ο Χριστός. }409}
ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
Η αγωγή των παιδιών αρχίζει απ’ την ώρα της συλλήψεώς τους. Το έμβρυο ακούει κι αισθάνεται μέσα στην κοιλιά της μητέρας του. Ναι ακούει και βλέπει με τα μάτια της μητέρας. Αντιλαμβάνεται τις κινήσεις και τα συναισθήματα της, παρόλο που ο νους του δεν έχει αναπτυχθεί. Σκοτεινιάζει το πρόσωπο της μάνας, σκοτεινιάζει κι αυτό. Νευριάζει η μάνα, νευριάζει κι αυτό. Ό,τι αισθάνεται η μητέρα, λύπη, πόνο, φόβο, άγχος κ.λπ. τα ζει κι αυτό. Αν η μάνα δεν το θέλει το έμβρυο αν δεν το αγαπάει αυτό το αισθάνεται και δημιουργούνται τραύματα στην ψυχούλα του, που το συνοδεύουν σ’ όλη του τη ζωή. }415}
Εκείνο που σώζει και φτιάχνει καλά παιδιά είναι η ζωή των γονέων μέσα στο σπίτι. Οι γονείς πρέπει να δοθούνε στην αγάπη του Θεού. Πρέπει να γίνουνε άγιοι κοντά στα παιδιά με την πραότητά τους, την υπομονή τους, την αγάπη τους. Να βάζουνε κάθε μέρα νέα σειρά, νέα διάθεση, ενθουσιασμό κι αγάπη στα παιδιά. Και η χαρά που θα τους έλθει, η αγιοσύνη που θα τους έχει επισκεφθεί, θα }416} εξακοντίσει στα παιδιά την χάρι. Για την κακή συμπεριφορά των παιδιών φταίνε γενικά οι γονείς. Δεν τα σώζουν ούτε οι συμβουλές, ούτε η πειθαρχία, ούτε η αυστηρότητα. Αν δεν αγιάζονται οι γονείς, αν δεν αγωνίζονται, κάνουν μεγάλα λάθη και μεταδίδουν το κακό που έχουν μέσα τους. Αν οι γονείς δεν ζούν ζωή αγία, αν δεν μιλούν με αγάπη, ο διάβολος ταλαιπωρεί τους γονείς με τις αντιδράσεις των παιδιών. Η αγάπη, η ομοψυχία, η καλή συνεννόηση των γονέων είναι ό,τι πρέπει για τα παιδιά. Μεγάλη ασφάλεια και σιγουριά.
Τα φερσίματα των παιδιών έχουν άμεση σχέση με την κατάσταση των γονέων. Όταν τα παιδιά πληγώνονται απ’ την κακή μεταξύ των γονέων τους συμπεριφορά, χάνουν δυνάμεις και διάθεση να προχωρήσουν στην πρόοδο. Κακοχτίζονται και το οικοδόμημα της ψυχής τους κινδυνεύει από στιγμή σε στιγμή να γκρεμισθεί. Να σας πω και δύο παραδείγματα.
Είχαν έλθει δύο κοπελίτσες σ’ εμένανε κι η μία είχε κάτι πολύ άσχημα βιώματα και με ρωτούσαν που οφείλονται. Και τους είπα:
- Είναι απ’ το σπίτι, απ’ τους γονείς σας.
Κι όπως την «έβλεπα» την μία, λέω:
- Εσύ απ’ την μητέρα σου τα έχεις κληρονομήσει αυτά.
Κι όμως, λέει, οι γονείς μας είναι τόσο τέλειοι άνθρωποι. Είναι χριστιανοί, εξομολογούνται, μεταλαμβάνουν, που μπορεί να πει κανείς, ζήσαμε μέσα στη θρησκεία. Εκτός … αν φταίει η θρησκεία, απαντάει εκείνη. }417}
Τους λέω:
- Τίποτα δεν πιστεύω απ’ αυτά που μου λέτε. Εγώ ένα μόνο βλέπω, οι γονείς σας δεν τηνε ζούν τη χαρά του Χριστού.
Πάνω σ’ αυτό η άλλη είπε:
- Άκουσε, Μαρία, καλά λέει ο παππούλης, έχει δίκιο. Οι γονείς μας πάνε στον πνευματικό, στην Εξομολόγηση, στην Θεία Μετάληψη, ναι … Αλλά είχαμε ποτέ ειρήνη στο σπίτι; Ο πατέρας συνεχώς γκρίνιαζε με την μητέρα μας. Διαρκώς πότε ο ένας δεν έτρωγε, πότε ο άλλος δεν ήθελε να πάνε κάπου μαζί. Έχει δίκιο, λοιπόν, ο παππούλης. }418}
Δημιουργείται μία κατάστασις στην ψυχή των παιδιών εξαιτίας των γονέων τους, που αφήνει ίχνη μέσα τους για όλη τους τη ζωή. Η συμπεριφορά τους στη συνέχεια της ζωής τους, η σχέση με τους άλλους έχουν άμεση εξάρτηση }419} απ’ τα βιώματα που φέρουν απ’ τα παιδικά τους χρόνια. Μεγαλώνουν, μορφώνονται, αλλά κατά βάθος δεν αλλάζουν. Αυτό φαίνεται και στις πιο μικρές εκδηλώσεις της ζωής. Επί παραδείγματι, σου συμβαίνει μια λαιμαργία, να θέλεις να τρώεις. Πήρες, έφαγες, βλέπεις κάτι άλλο, το θέλεις κι εκείνο, το θέλεις και τ’ άλλο. Αισθάνεσαι ότι πεινάεις, ότι άμα δεν φάεις, σε πιάνει μια λιγούρα, μια τρεμούλα. Φοβάσαι ότι θ’ αδυνατίσεις. Είναι κάτι ψυχολογικό, που έχει εξήγηση. Μπορεί ας πούμε να μην εγνώρισες πατέρα, να μην εγνώρισες μητέρα, να είσαι υστερημένος και πεινασμένος, φτωχός κι αδύνατος. Κι αυτό από πνευματικό γεγονός, εκδηλώνεται αντανακλαστικώς ως αδυναμία του σώματος.
Στην οικογένεια βρίσκεται μεγάλο μέρος απ’ την ευθύνη για την πνευματική κατάσταση του ανθρώπου. Για ν’ απαλλαγούν τα παιδιά από διάφορα εσωτερικά προβλήματα, δεν είναι αρκετές οι συμβουλές, οι εξαναγκασμοί, η λογική κι οι απειλές. Μάλλον γίνονται χειρότερα. Η διόρθωση γίνεται με τον εξαγιασμό των γονέων. Γίνετε άγιοι και δεν θα έχετε κανένα πρόβλημα με τα παιδιά σας. Η αγιότητα των γονέων απαλλάσσει τα παιδιά απ’ τα προβλήματα. Τα παιδιά θέλουν κοντά τους ανθρώπους αγίους, με πολλή αγάπη, που δεν θα φοβερίζουν, ούτε θα περιορίζονται στη διδασκαλία, αλλά θα δίδουν άγιο παράδειγμα και προσευχή. Να προσεύχεσθε οι γονείς σιωπηλά και με τα χέρια ψηλά προς τον Χριστό και ν’ αγκαλιάζετε τα παιδιά σας μυστικά. Κι όταν κάνουν αταξίες να παίρνετε κάποια παιδαγωγικά μέτρα, αλλά να μην τα πιέζετε. Κυρίως να προσεύχεσθε. }420}
Πολλές φορές οι γονείς, και κυρίως η μητέρα, πληγώνουν το παιδί γι’ αταξία που έκανε και το μαλώνουν υπερβολικά. Τότε αυτό πληγώνεται. Ακόμη κι αν δεν το μαλώσεις εξωτερικά και μέσα σου το μαλώσεις κι αγανακτήσεις ή το κοιτάξεις άγρια, το παιδί το καταλαβαίνει. Νομίζει ότι η μητέρα δεν το αγαπάει. Ρωτάει την μάνα:
- Μ’ αγαπάεις, μαμά;
- Ναι, παιδί μου.
Αλλ’ αυτό δεν πείθεται. Έχει πληγωθεί. Η μητέρα το αγαπάει, θα το χαϊδέψει μετά, αλλ’ αυτό θα κάνει το κεφάλι πίσω. Δεν δέχεται το χάδι, το νομίζει υποκρισία, γιατί έχει πληγωθεί.
Ένα άλλο πάλι, που βλάπτει τα παιδιά, είναι η υπερπροστασία, δηλαδή η υπερβολική φροντίδα, η υπερβολική αγωνία και το άγχος των γονέων. }421}
«Εσύ φταίεις, της λέω της μάνας, κι είσαι και μορφωμένη! Τι θα έκανε το παιδί; Πίεση, πίεση, πίεση όλα τα χρόνια, «να είσαι πρώτος, να μη μας ντροπιάσεις, να γίνεις μεγάλος στην κοινωνία …». Τώρα εκλώτσησε, δεν θέλει τίποτα. Να σταματήσεις αυτή την καταπίεση και την υπερπροστασία και θα δεις που το παιδί τότε θα ισορροπήσει. Τότε θα προχωρήσει, όταν τ’ αφήσεις ελεύθερο».
Το παιδί θέλει κοντά του ανθρώπους θερμής προσευχής. Όχι ν’ αρκείται η μητέρα στο αισθητό χάδι για το παιδί της, αλλά να προσφέρει συγχρόνως και το χάδι της προσευχής. Το παιδί αισθάνεται στο βάθος της ψυχής του το πνευματικό χάδι, που μυστικά στέλνει η μητέρα του, και έλκεται προς αυτήν. Νιώθει ασφάλεια, σιγουριά, όταν η μητέρα με τη συνεχή την επίμονη και θερμή προσευχή }423} της αγκαλιάζει το παιδί της μυστικά και το ελευθερώνει απ’ ό,τι το σφίγγει.
Οι μητέρες ξέρουν να αγχώνονται, να συμβουλεύουν, να λένε πολλά, αλλά δεν έμαθαν να προσεύχονται. Οι πολλές συμβουλές και υποδείξεις κάνουν πολύ κακό. Όχι πολλά λόγια στα παιδιά. Τα λόγια χτυπάνε στ’ αυτιά, ενώ η προσευχή πηγαίνει στην καρδιά. Προσευχή χρειάζεται, με πίστη δίχως άγχος, αλλά και καλό παράδειγμα. }424}
Όλα απ’ την προσευχή, τη σιωπή και την αγάπη γίνονται. Καταλάβατε τα αποτελέσματα της προσευχής; Αγάπη εν προσευχή, εν Χριστώ αγάπη. Αυτή ωφελεί πραγματικά. Όσο θ’ αγαπάτε τα παιδιά με την ανθρώπινη αγάπη –που είναι συχνά παθολογική- τόσο θα μπερδεύονται, τόσο η συμπεριφορά τους θα είναι αρνητική. Όταν όμως η αγάπη σας θα είναι μεταξύ σας και προς τα παιδιά χριστιανική και αγία, τότε δεν θα έχετε κανένα πρόβλημα. Η αγιότητα των γονέων σώζει τα παιδιά. Για να γίνει αυτό πρέπει να επιδράσει η θεία χάρις στις ψυχές των γονέων. Κανείς δεν αγιάζεται μόνος του. Η ίδια η θεία χάρις μετά θα φωτίσει, θα θερμάνει και θα ζωογονήσει τις ψυχές των παιδιών.
Να προσεύχεσαι και, όταν πρέπει, να μιλάεις στα παιδιά με αγάπη. Πιο πολύ να κάνεις προσευχή και λίγα λόγια να τους λέεις. Πολλή προσευχή και λίγα λόγια σε όλους. Να μη γινόμαστε ενοχλητικοί, αλλά να προσευχόμαστε μυστικά και μετά να μιλάμε κι ο Θεός θα μας βεβαιώνει }428} μέσα μας αν η ομιλία μας είναι δεκτή στους άλλους. Αν δεν είναι πάλι, δεν θα μιλάμε. Θα προσευχόμαστε μυστικά μόνο. Διότι και με το να μιλάμε, γινόμαστε ενοχλητικοί και κάνομε τους άλλους ν’ αντιδρούν και καμιά φορά ν’ αγανακτούν. Γι’ αυτό πιο καλά είναι να τα λέει κανείς μυστικά στην καρδιά των άλλων παρά στ’ αυτί τους, μέσω της μυστικής προσευχής.
Άκου να σου πω: να προσεύχεσαι και μετά να μιλάεις. Έτσι να κάνεις στα παιδιά σου. Άμα διαρκώς τους δίδεις συμβουλές, θα γίνεις βαρετή κι όταν θα μεγαλώσουν, θα αισθάνονται ένα είδος καταπιέσεως. Να προτιμάς, λοιπόν, την προσευχή. Να τους μιλάεις με την προσευχή. Να τα λέεις στον Θεό κι ο Θεός θα τα λέει μέσα τους. Δηλαδή, δεν πρέπει να συμβουλεύεις τα παιδιά σου έτσι, με φωνή που να την ακούνε τ’ αυτιά τους. Μπορείς να το κάνεις κι αυτό, αλλά προπάντων πρέπει να μιλάεις για τα παιδιά σου στον Θεό. Να λέεις: «Κύριε Ιησού Χριστέ, φώτισε τα παιδάκια μου. Εγώ σ’ Εσένανε τα αναθέτω. Εσύ μου τα έδωσες, μα κι εγώ είμαι αδύναμη, δεν μπορώ να τα κατατοπίσω· γι’ αυτό, Σε παρακαλώ, φώτισέ τα». Κι ο Θεός θα τους μιλάει …
Αυτό είναι το τέλειο. Να μιλάει η μητέρα στον Θεό κι ο Θεός να μιλάει στο παιδί. Αν δεν γίνει έτσι, πες, πες, πες, … όλο «απ’ τ’ αυτί», στο τέλος γίνεται ένα είδος καταπιέσεως. Κι όταν το παιδί μεγαλώσει, αρχίζει πλέον να αντιδράει, δηλαδή να εκδικείται, τρόπον τινα, τον πατέρα }429} του, την μητέρα του, που το καταπίεσαν. Ενώ ένα είναι το τέλειο· να μιλάει η εν Χριστώ αγάπη και η αγιοσύνη του πατέρα και της μητέρας. Η ακτινοβολία της αγιοσύνης και όχι της ανθρώπινης προσπάθειας κάνει τα παιδιά καλά.
Όταν τα παιδιά είναι τραυματισμένα και πληγωμένα από κάποιο σοβαρό ζήτημα, να μην επηρεάζεσθε που αντιδρούν και μιλούν άσχημα. Στην πραγματικότητα δεν το θέλουν αλλά δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς στις δύσκολες στιγμές. Μετά μετανιώνουν. Αν, όμως, εσείς εκνευρισθείτε και θυμώσετε, γίνεσθε ένα με τον πονηρό και σας παίζει όλους.
Να βλέπομε τον Θεό στο πρόσωπο των παιδιών και να δώσομε την αγάπη του Θεού στα παιδιά. Να μάθουν και τα παιδιά να προσεύχονται. Για να προσεύχονται τα παιδιά, πρέπει να έχουν αίμα προσευχομένων γονέων. Εδώ πέφτουν έξω μερικοί και λένε: «Εφόσον οι γονείς προσεύχονται, είναι ευσεβείς, μελετούν την Αγία Γραφή και τα παιδιά τα ανέθρεψαν “εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου”, επόμενο είναι να γίνουν καλά παιδιά». Ορίστε, όμως, που βλέπομε αντίθετα αποτελέσματα λόγω της καταπιέσεως.
Δεν είναι αρκετό να είναι οι γονείς ευσεβείς. Πρέπει }430} να μην καταπιέζουν τα παιδιά, για να τα κάνουν καλά με τη βία. Είναι δυνατό να διώξομε τα παιδιά απ’ τον Χριστό, όταν ακολουθούμε τα της θρησκείας με εγωισμό. Τα παιδιά δεν θέλουν καταπίεση. Μην τα εξαναγκάζετε να σας ακολουθήσουν στην εκκλησία. Μπορείτε να πείτε: «Όποιος θέλει, μπορεί να έλθει τώρα μαζί μου ή αργότερα». Αφήστε να μιλήσει στις ψυχές τους ο Θεός. Η αιτία που μερικών ευσεβών γονέων τα παιδιά, όταν μεγαλώσουν, γίνονται ατίθασα κι αφήνουν και την Εκκλησία κι όλα και τρέχουν αλλού να ικανοποιηθούν είναι αυτή η καταπίεση που τους ασκούν οι «καλοί» γονείς. Οι τάχα «ευσεβείς» γονείς, που είχαν τη φροντίδα να κάνουν τα παιδιά τους «καλούς χριστιανούς», μ’ αυτή την αγάπη τους, την ανθρώπινη, τα καταπίεσαν κι έγινε το αντίθετο. Πιέζονται, δηλαδή, όταν είναι μικρά τα παιδιά κι όταν γίνουν δεκαέξι χρονώ, δεκαεφτά ή δεκαοχτώ, φθάνουν στο αντίθετο αποτέλεσμα. Αρχίζουν από αντίδραση να πηγαίνουν με παλιοπαρέες και να λένε παλιόλογα.
Ενώ, όταν αναπτύσσονται μέσα στην ελευθερία, βλέποντας συγχρόνως το καλό παράδειγμα των μεγάλων, χαιρόμαστε να τα βλέπομε. Αυτό είναι το μυστικό, να είσαι καλός, να είσαι άγιος, για να εμπνέεις, να ακτινοβολείς. Η ζωή των παιδιών φαίνεται να επηρεάζεται απ’ την ακτινοβολία των γονέων. Επιμένουν οι γονείς: «Άντε να εξομολογηθείς, άντε να μεταλάβεις, άντε να κάνεις εκείνο …». Τίποτα δεν γίνεται. Ενώ βλέπει εσένανε; Αυτό που ζεις, αυτό και ακτινοβολείς. Ακτινοβολεί ο Χριστός μέσα σου; Αυτό πηγαίνει στο παιδί σου. Εκεί βρίσκεται το μυστικό. }431} Κι αν γίνει αυτό, όταν το παιδί είναι μικρό στην ηλικία, δεν θα χρειασθεί να κοπιάσει πολύ, όταν μεγαλώσει.
Όταν οι γονείς είναι άγιοι και το μεταδώσουν αυτό στο παιδί και του δώσουν αγωγή εν Κυρίω, τότε το παιδί, ό,τι επιδράσεις κακές κι αν έχει απ’ το περιβάλλον του, δεν επηρεάζεται, διότι έξω απ’ την πόρτα του θα βρίσκεται η Σοφία, ο Χριστός. Δεν θα κοπιάσει, για να την αποκτήσει. Φαίνεται πολύ δύσκολο να γίνεις καλός, αλλά στην πραγματικότητα είναι πολύ εύκολο, όταν από μικρός ξεκινήσεις με καλά βιώματα. Μεγαλώνοντας δεν χρειάζεται κόπος, το έχεις μέσα σου το καλό το ζεις. Δεν κοπιάζεις, το έχεις ζήσει είναι περιουσία σου, που τη διατηρείς, αν προσέξεις, σε όλη σου τη ζωή. }432}
Αυτό που γίνεται με τους γονείς, μπορεί να γίνει και με τους εκπαιδευτικούς. Με την προσευχή και την αγιοσύνη μπορείτε να βοηθήσετε και τα παιδιά στο σχολείο. Μπορεί να τα επισκιάσει η χάρις του Θεού και να γίνουν καλά. Μην προσπαθείτε με ανθρώπινους τρόπους να διορθώσετε κακές καταστάσεις. Δεν έρχεται κανένα καλό αποτέλεσμα. Μόνο με την προσευχή θα φέρετε αποτέλεσμα. Να επικαλείσθε τη θεία χάρι για όλους. Να πάει η θεία χάρις μέσα στην ψυχή τους και να τους αλλοιώσει. Αυτό θα πει χριστιανός.
Να μην τα αγαπάτε ανθρώπινα, όπως κάνουν συνήθως οι γονείς δεν τα βοηθάτε. Αγάπη εν προσευχή, εν Χριστώ αγάπη. Αυτή ωφελεί πραγματικά. Κάθε παιδί που βλέπετε, να προσεύχεσθε γι’ αυτό κι ο Θεός θα στέλνει την χάρι Του και θα το ενώνει μαζί Του. Προτού μπείτε στην τάξη και ειδικά σε δύσκολα τμήματα, να λέτε την ευχή. «Κύριε Ιησού Χριστέ …». Μπαίνοντας }433} ν’ αγκαλιάζετε με το βλέμμα σας όλα τα παιδιά, να προσεύχεσθε και μετά να μιλάτε προσφέροντας όλο σας τον εαυτό. Κάνοντας αυτή την προσφορά εν Χριστώ, θα χαίρεσθε. Έτσι θ’ αγιάζεσθε κι εσείς και τα παιδιά. Θα ζείτε μέσα στην αγάπη του Χριστού και στην Εκκλησία, διότι θα γίνεσθε καλοί μέσα στην εργασία.
Τα λόγια χτυπούν στ’ αυτιά, ενώ η προσευχή πηγαίνει στην καρδιά. Ακούστε ένα μυστικό. Την πρώτη ημέρα που θα μπείτε στην τάξη, να μην κάνετε μάθημα. Να τους μιλήσετε ωραία. Μία μία τις λέξεις. Να φερθείτε με αγάπη στα παιδιά. Στην αρχή να μην τους μιλήσετε καθόλου περί Θεού ούτε περί ψυχής. Άλλη φορά αυτά αργότερα. }434}
«Παιδιά να είστε ξύπνιοι για τη μόρφωση, για το καλό, για την αγάπη. Μόνο η αγάπη τα κάνει όλα όμορφα και γεμίζει η ζωή μας κι αποκτάει νόημα. Ο κακός εαυτός θέλει την τεμπελιά, την αδιαφορία. Αλλ’ αυτό κάνει άνοστη τη ζωή, χωρίς νόημα κι ομορφιά». }435}
Όποιος στερήθηκε τους γονείς του, και μάλιστα σε μικρή ηλικία, έγινε δυστυχισμένος στη ζωή. Αν, όμως, απέκτησε πνευματικούς γονείς τον Χριστό και την Παναγία μας, έγινε άγιος. }436}
Το φάρμακο και το μεγάλο μυστικό για την πρόοδο των παιδιών είναι η ταπείνωση. Η εμπιστοσύνη στον Θεό δίδει απόλυτη ασφάλεια. Ο Θεός είναι το παν. … «Παιδί μου, τα χαρίσματα που έχεις, ο Θεός σου τα έδωσε. Προσευχήσου να σου δώσει ο Θεός δυνάμεις, για να τα καλλιεργήσεις και να πετύχεις. Να σου δώσει ο Θεός την χάρι Του». Τούτο δω είναι το τέλειο. Σ’ όλα τα θέματα να μάθουν τα παιδιά να ζητάνε τη βοήθεια του Θεού.
Όποιος μας επαινεί μας πλανάει και μας χαλάει τους δρόμους της ζωής μας. … Ο έπαινος δεν προετοιμάζει τα παιδιά για καμιά δυσκολία στη ζωή και βγαίνουν απροσάρμοστα και τα χάνουν και τελικά αποτυγχάνουν. }437}
Δυστυχώς σήμερα μάθανε όλοι να λένε και ψέματα και τα δέχονται οι κενόδοξοι, είναι η τροφή τους. … Ο Θεός αυτό δεν το θέλει. Ο Θεός θέλει την αλήθεια. }438}
Οι εγωιστές δεν μπορούν να είναι ποτέ χριστιανοί. Οι εγωιστές θέλουν διαρκώς όλοι να τους επαινούν, όλοι να τους αγαπάνε, όλοι να λένε καλά γι’ αυτούς, πράγμα που ο Θεός μας, η Εκκλησία μας, ο Χριστός μας δεν το θέλει.
Έτσι και στο παιδί θα πεις την αλήθεια, θα το μαλώσεις, για να κατατοπισθεί ότι αυτό που κάνει δεν είναι καλό. }439}
Να μαθαίνομε ν’ αγαπάμε κι όχι να ζητούμε να μας αγαπάνε. Ν’ αγαπάμε όλους και να κάνομε θυσίες, όσο μπορούμε μεγάλες, για όλους τους εν Χριστώ αδελφούς ανιδιοτελώς, χωρίς να περιμένομε επαίνους κι αγάπη απ’ αυτούς. Αυτοί θα κάνουνε για μας ό,τι ο Θεός τους λέει. }440}
Αντίθετα στενοχωριόμουνα, άμα οι Γέροντές μου δεν με μαλώνανε. Έλεγα: «Να πάρει η ευχή δεν ηύρα γέροντες καλούς!». Ήθελα να με παιδεύουνε, να με μαλώνουνε, να μου φέρονται σκληρά. Αυτά που σας λέω τώρα, να τα ακούσει ένας χριστιανός, τι θα πει;Θα τα χάσει και θα τα απορρίψει. Κι όμως, αυτό είναι το σωστό, το ταπεινό, το ακραιφνές.
Τώρα που μ’ επαινούν οι άνθρωποι αισθάνομαι πολύ άσχημα. Τι να σας πω … Κλωτσάω μέσα μου, όταν οι άλλοι μου λένε «μπράβο». }441} … ο έπαινος τον κάνει κούφιο τον άνθρωπο και διώχνει την χάρι του Θεού. Και η χάρις του Θεού έρχεται μόνο με την αγία ταπείνωση. Ο άνθρωπος ο ταπεινός είναι ο τέλειος άνθρωπος. }442}
… ζούμε τον εωσφόρο μέσα μας, ζούμε τον διάβολο. Δεν ζούμε την ταπείνωση. Η ταπείνωση είναι του Θεού, είναι κάτι το απαραίτητο για την ψυχή του ανθρώπου. Είναι κάτι το οργανικό. Κι όταν λείπει είναι σαν να λείπει απ’ τον οργανισμό η καρδιά. Η καρδιά δίνει ζωή στον οργανισμό και η ταπείνωση δίνει ζωή στην ψυχή. Με τον εγωισμό ο άνθρωπος είναι πλέον με το μέρος του κακού πνεύματος, δηλαδή αναπτύσσεται με το κακό πνεύμα και όχι με το αγαθό.
Αυτό κατόρθωσε ο διάβολος να κάνει. Έκανε τη γη λαβύρινθο για να μην μπορούμε να συνεννοηθούμε μεταξύ μας. Τι είναι αυτό που πάθαμε και δεν το καταλάβαμε; Βλέπετε πώς πλανηθήκαμες; Καταντήσαμε τη γη μας και την εποχή μας σωστό ψυχιατρείο! Και δεν καταλαβαίνομε τι μας φταίει. Όλοι απορούμε: «Τι γίναμε, πού πάμε, γιατί τα παιδιά μας πήρανε τους δρόμους, γιατί φύγανε απ’ τα σπίτια τους, γιατί παρατήσανε τη ζωή, γιατί παρατήσανε τη μόρφωσή τους; Γιατί γίνεται αυτό;». Ο διάβολος κατόρθωσε να εξαφανίσει τον εαυτό του και να κάνει τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν άλλα ονόματα. Οι γιατροί οι ψυχολόγοι λένε συχνά, όταν ένας άνθρωπος πάσχει: «Ά, νεύρωση έχεις! Ά, άγχος έχεις!» και τα τοιαύτα. Δεν παραδέχονται ότι ο διάβολος υποκινεί και διεγείρει στον άνθρωπο τον εγωισμό. Κι όμως ο διάβολος υπάρχει, είναι το πνεύμα του κακού. Αν πούμε ότι δεν υπάρχει, είναι σαν να }443} αρνούμαστε το Ευαγγέλιο που μιλάει γι’ αυτόν. Αυτός είναι ο εχθρός μας, ο πολέμιός μας στη ζωή, ο αντίθετος του Χριστού και λέγεται αντίχριστος. Ο Χριστός ήλθε στη γη, για να μας απαλλάξει από τον διάβολο και να μας χαρίσει τη σωτηρία.
Η νοοτροπία της σημερινής κοινωνίας κάνει κακό στα παιδιά. Έχει άλλη ψυχολογία, άλλη παιδαγωγική, που απευθύνονται σε παιδιά αθέων. Η νοοτροπία αυτή οδηγεί στην ασυδοσία. … Φωνάζουν σήμερα οι νέοι. Λένε: «Πρέπει να μας καταλάβετε!». Δεν πρέπει όμως να πάμε εμείς σ’ αυτούς. Αντίθετα, θα προσευχόμαστε γι’ αυτούς, θα λέμε το σωστό, θα το ζούμε, θα το κηρύττομε, αλλά δεν θα προσαρμοσθούμε με το πνεύμα τους. Να μη χαλάσομε το μεγαλείο της πίστεώς μας. Δεν γίνεται, για να τους βοηθήσομε, ν’ αποκτήσομε τη δική τους νοοτροπία. Πρέπει να είμαστε αυτοί που είμαστε και να κηρύττομε την αλήθεια το φως. }444}
ΠΕΡΙ ΛΟΓΙΣΜΩΝ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ
Ο άνθρωπος έχει τέτοιες δυνάμεις, ώστε να μπορεί να μεταδώσει το καλό ή το κακό στο περιβάλλον του. Αυτά τα θέματα είναι πολύ λεπτά. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Πρέπει να βλέπομε το καθετί με αγαθό τρόπο. Τίποτα το κακό να μη σκεπτόμαστε για τους άλλους. Κι ένα βλέμμα κι ένας στεναγμός επιδρά στους συνανθρώπους μας. Και η ελάχιστη αγανάκτηση κάνει κακό. Να έχομε μέσα στην ψυχή μας αγαθότητα κι αγάπη· αυτά να μεταδίδομε.
Να προσέχομε να μην αγανακτούμε για τους ανθρώπους που μας βλάπτουν· μόνο να προσευχόμαστε γι’ αυτούς με αγάπη. Ό,τι κι αν κάνει ο συνάνθρωπος μας, ποτέ να μη σκεπτόμαστε κακό γι’ αυτόν. Πάντοτε να ευχόμαστε αγαπητικά. Πάντοτε να σκεπτόμαστε το καλό. }447}
Δεν πρέπει ποτέ να σκεπτόμαστε για τον άλλο ότι θα του δώσει ο Θεός κάποιο κακό ή ότι θα τον τιμωρήσει για το αμάρτημά του. Αυτός ο λογισμός φέρνει πολύ μεγάλο κακό, χωρίς εμείς να το αντιλαμβανόμαστε. Πολλές φορές αγανακτούμε και λέμε στον άλλο: «Δεν φοβάσαι τη δικαιοσύνη του Θεού, δεν φοβάσαι μη σε τιμωρήσει;». Άλλη φορά πάλι λέμε: «Ο Θεός δεν μπορεί θα σε τιμωρήσει γι’ αυτό που έκανες» ή «Θεέ μου, μην κάνεις κακό σ’ αυτόν τον άνθρωπο γι’ αυτό που μου έκανε» ή «Να μην πάθει αυτό το πράγμα ο τάδε».
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, έχομε βαθιά μέσα μας την επιθυμία να τιμωρηθεί ο άλλος. Αντί, όμως να ομολογήσομε το θυμό μας για το σφάλμα του, παρουσιάζομε με άλλον τρόπο την αγανάκτησή μας και, δήθεν, παρακαλούμε τον Θεό γι’ αυτόν. Έτσι, όμως, στην πραγματικότητα καταριόμαστε τον αδελφό.
Κι αν, αντί να προσευχόμαστε, λέμε, «να το βρεις απ’ τον Θεό, να σε πληρώσει ο Θεός για το κακό που μου έκανες», και τότε πάλι ευχόμαστε να τον τιμωρήσει ο Θεός. Ακόμη και όταν λέμε, «ας είναι βλέπει ο Θεός», η διάθεση της ψυχής μας ενεργεί κατά ένα μυστηριώδη τρόπο, επηρεάζει την ψυχή του συνανθρώπου μας και αυτός παθαίνει κακό.
Όταν κακομελετάμε, κάποια κακή δύναμη βλαίνει από μέσα μας και μεταδίδεται στον άλλο, όπως μεταφέρεται }448} η φωνή με τα ηχητικά κύματα, και όντως ο άλλος παθαίνει κακό. Γίνεται κάτι σαν βασκανία, όταν ο άνθρωπος έχει για τους άλλους κακούς λογισμούς. Αυτό γίνεται απ’ τη δική μας αγανάκτηση. Εμείς μεταδίδομε μυστικώ τω τρόπω την κακία μας. Δεν προκαλεί ο Θεός το κακό αλλά η κακία των ανθρώπων. Δεν τιμωρεί ο Θεός, αλλά η δική μας κακή διάθεση μεταδίδεται στην ψυχή του άλλου μυστηριωδώς και κάνει το κακό. Ο Χριστός ποτέ δεν θέλει το κακό. Αντίθετα παραγγέλλει: «Ευλογείτε τους καταρωμένους υμάς …».
Η βασκανία είναι πολύ άσχημο πράγμα. Είναι η κακή επίδραση που γίνεται όταν κανείς ζηλέψει κι ορεχθεί κάτι ή κάποιον. Θέλει μεγάλη προσοχή. Η ζήλεια κάνει πολύ κακό στον άλλο. Αυτός που βασκαίνει δεν το βάζει καν στο νου του ότι κάνει κακό. Είδατε τι λέει και η Παλαιά Διαθήκη: «Βασκανία γαρ φαυλότητος αμαυροί τα καλά».
Όταν όμως ο άλλος είναι άνθρωπος του Θεού και εξομολογείται και μεταλαμβάνει και έχει πάνω του τον Σταυρό, δεν τον πιάνει τίποτα. Όλοι οι δαίμονες να πέσουν πάνω του δεν καταφέρνουν τίποτα.
Μέσα μας υπάρχει ένα μέρος της ψυχής που λέγεται «ηθικολόγος». Αυτός ο «ηθικολόγος» όταν βλέπει κάποιον να παρεκτρέπεται, επαναστατεί, ενώ πολλές φορές }449} αυτός που κρίνει έχει κάνει την ίδια παρεκτροπή. Δεν τα βάζει όμως με τον εαυτό του αλλά με τον άλλο. Κι αυτό δεν το θέλει ο Θεός. … Λέμε παραδείγματος χάριν: «Έπρεπε να κάνεις αυτό· δεν το έκανες, να τι έπαθες!». Στην πραγματικότητα, επιθυμούμε να πάθει ο άλλος κακό. Όταν σκεπτόμαστε το κακό, τότε μπορεί πράγματι να συμβεί. Κατά ένα μυστηριώδη και αφανή τρόπο μειώνομε στον άλλο τη δύναμη να πάει στο αγαθό, του κάνομε κακό. Μπορεί να γίνομε αιτία ν’ αρρωστήσει, να χάσει τη δουλειά του, την περιουσία του κ.λπ. Μ’ αυτό τον τρόπο δεν κάνομε κακό μόνο στον πλησίον μας αλλά και στον εαυτό μας, γιατί απομακρυνόμαστε απ’ την χάρι του Θεού. Και τότε προσευχόμεθα και δεν εισακουόμεθα. «Αιτούμεν και ου λαμβάνομεν». Γιατί; Το σκεφθήκαμε ποτέ αυτό; «Διότι κακώς αιτούμεθα». Πρέπει να βρούμε τρόπο να θεραπεύσομε την τάση που υπάρχει μέσα μας να αισθανόμαστε και να σκεπτόμαστε με κακία για τον άλλο.
Είναι δυνατόν να πει κάποιος, «έτσι που φέρεται ο τάδε θα τιμωρηθεί απ’ τον Θεό», και να νομίζει ότι το λέει χωρίς κακία. Είναι, όμως, πολύ λεπτό πράγμα να διακρίνει κανείς αν έχει ή δεν έχει κακία. Δεν φαίνεται καθαρά. Είναι πολύ μυστικό πράγμα τι κρύβει η ψυχή μας και πώς αυτό μπορεί να επιδράσει σε πρόσωπα και πράγματα. }450}
Δεν συμβαίνει το ίδιο αν πούμε μετά φόβου ότι ο άλλος δεν ζει καλά και να προσευχόμαστε να τον βοηθήσει ο Θεός και να του δώσει μετάνοια· δηλαδή ούτε λέμε, ούτε κατά βάθος επιθυμούμε να τον τιμωρήσει ο Θεός γι’ αυτό που κάνει. Τότε όχι μόνο δεν κάνομε στον πλησίον κακό, αλλά του κάνομε και καλό. Όταν εύχεται κανείς για τον πλησίον του, μια καλή δύναμη βγαίνει απ’ αυτόν και πηγαίνει στον αδελφό και τον θεραπεύει και τον δυναμώνει και τον ζωογονεί. Μυστήριο πως φεύγει από μας αυτή η δύναμη. Όμως πράγματι αυτός που έχει μέσα του το καλό στέλνει την καλή αυτή δύναμη στους άλλους μυστικά και απαλά. Στέλνει στον πλησίον του φως, που δημιουργεί έναν κύκλο προστασίας γύρω του και τον προφυλάσσει απ’ το κακό. Όταν έχομε για τον άλλο αγαθή διάθεση και προσευχόμαστε, θεραπεύομε τον αδελφό και τον βοηθάμε να πάει προς τον Θεό.
Υπάρχει μία ζωή αόρατη, η ζωή της ψυχής. Αυτή είναι πολύ ισχυρή και μπορεί να επιδράσει στον άλλον, έστω κι αν μας χωρίζουν χιλιόμετρα. Αυτό γίνεται και με την κατάρα, η οποία είναι δύναμη που ενεργεί το κακό. Αν, όμως, πάλι με αγάπη προσευχηθούμε για κάποιον, όση απόσταση κι αν μας χωρίζει, μεταδίδεται το καλό. Άρα και το καλό και το κακό δεν τα επηρεάζουν οι αποστάσεις. Μπορούμε να τα στείλομε σε αποστάσεις απέραντες. … Ο θρούς της ψυχής μας φθάνει μυστηριωδώς κι επηρεάζει }451} τον άλλον, έστω κι αν δεν εκφράσομε ούτε μια λέξη. Και χωρίς να μιλήσομε, μπορεί να μεταδώσομε το καλό ή το κακό, όση κι αν είναι η απόσταση που μας χωρίζει απ’ τον πλησίον. Αυτό που δεν εκφράζεται έχει συνήθως περισσότερη δύναμη απ’ τα λόγια. }452}
Η κακή δύναμη δεν έχει φραγμούς, δεν εμποδίζεται ούτε από κλειδαριές ούτε από αποστάσεις. Η κακή δύναμη μπορεί και το αυτοκίνητο αν το γκρεμίσει χωρίς να υπάρχει καμιά βλάβη. }454}
Καταλάβατε, λοιπόν πώς οι κακές μας σκέψεις, η κακή μας διάθεση επηρεάζουν τους άλλους; Γι’ αυτό πρέπει να βρούμε και τον τρόπο να καθαρίσομε το βάθος του εαυτού μας από κάθε κακία. Όταν η ψυχή μας είναι αγιασμένη, ακτινοβολεί το καλό. Στέλνομε τότε σιωπηλά την αγάπη μας χωρίς να λέμε λόγια.
Βέβαια αυτό στην αρχή είναι λίγο δύσκολο. }455}
Πρώτα ήταν ανίκανος να κάνει το καλό, (ο απόστολος Παύλος) μετά που ήλθε ο Χριστός μέσα του έγινε ανίκανος να κάνει το κακό. Και φώναζε μάλιστα: «Ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός». Το έλεγε, το κήρυττε με καύχηση, ότι «έχω τον Χριστό μέσα μου», ενώ πρωτύτερα έλεγε: «Ήθελα να κάνω το καλό, αλλά δεν μπορούσα».
Έτσι θ’ αποσπάσομε την χάρι του Θεού, θα καταστούμε ένθεοι. Άμα δοθούμε κατά κει, άμα δοθούμε στην αγάπη του Χριστού, τότε όλα θα μεταβληθούν, όλα θα μεταστοιχειωθούν, όλα θα μεταποιηθούν, όλα θα μετουσιωθούν. Ο θυμός η οργή, η ζήλεια, ο φθόνος, η αγανάκτηση, η κατάκριση, η αχαριστία, η μελαγχολία, η κατάθλιψη, όλα θα γίνουν αγάπη, χαρά, λαχτάρα, θείος έρως. Παράδεισος! }456}
ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΚΤΙΣΕΩΣ
Όλα γύρω μας είναι σταλαγματιές της αγάπης του Θεού. Και τα έμψυχα και τα άψυχα και τα φυτά και τα ζώα και τα πουλιά και τα βουνά και η θάλασσα και το ηλιοβασίλεμα και ο έναστρος ουρανός. Είναι οι μικρές αγάπες, μέσα απ’ τις οποίες φθάνομε στη μεγάλη Αγάπη, τον Χριστό.
Για να γίνει κανείς χριστιανός, πρέπει να έχει ποιητική ψυχή, πρέπει να γίνει ποιητής. «Χοντρές» ψυχές κοντά Του ο Χριστός δεν θέλει. Ο χριστιανός, έστω και μόνο όταν αγαπάει, είναι ποιητής, είναι μες στην ποίηση. Την αγάπη ποιητικές καρδιές την ενστερνίζονται, τη βάζουν μέσα στην καρδιά τους, την αγκαλιάζουν, τη νιώθουν βαθιά. }461}
Να εκμεταλλεύεσθε τις ωραίες στιγμές. Οι ωραίες στιγμές προδιαθέτουν την ψυχή σε προσευχή, την καθιστούν λεπτή, ευγενική, ποιητική. Ξυπνήστε το πρωί, να δείτε το βασιλιά ήλιο να βγαίνει ολοπόρφυρος απ’ το πέλαγος. Όταν σας ενθουσιάζει ένα ωραίο τοπίο, ένα εκκλησάκι, κάτι ωραίο, να μη μένετε εκεί, να πηγαίνετε πέραν αυτού, να προχωρείτε σε δοξολογία για όλα τα ωραία, για να ζείτε τον μόνον Ωραίον. Όλα είναι άγια, και η θάλασσα και το μπάνιο και το φαγητό. Όλα να τα χαίρεσθε. Όλα μας πλουτίζουν, όλα μας οδηγούν στη μεγάλη Αγάπη, όλα μας οδηγούν στον Χριστό.
Να παρατηρείτε όσα έφτιαξε ο άνθρωπος, τα σπίτια, τα κτίρια, μεγάλα ή μικρά, τις πόλεις, τα χωριά, τους ανθρώπους, τον πολιτισμό τους. Να ρωτάτε να ολοκληρώνετε τις γνώσεις σας για το καθετί, να μη στέκεστε αδιάφοροι. Αυτό σας βοηθάει σε βαθύτερη μελέτη των θαυμασίων του Θεού. Γίνονται όλα ευκαιρίες να συνδεόμαστε με όλα και με όλους. Γίνονται αιτίες ευχαριστίας και δεήσεως στον Κύριο του παντός. Να ζείτε μέσα σε όλα, στη φύση, στα πάντα. Η φύση είναι το μυστικό Ευαγγέλιο. Όταν όμως δεν έχει κανείς εσωτερική χάρι, δεν τον ωφελεί η φύση. Η φύση μας ξυπνάει, αλλά δεν μπορεί να μας πάει στον Παράδεισο.
Ο πνευματέμφορος αυτός που έχει το Πνεύμα του Θεού, προσέχει όπου περνάει, είναι όλα μάτια, όλα όσφρηση. Όλες του οι αισθήσεις ζούνε, αλλά ζούνε με το Πνεύμα του Θεού. Είναι αλλιώτικος. Όλα τα βλέπει κι όλα τα ακούει· βλέπει τα πουλιά την πέτρα την πεταλούδα … }462} Περνάει από κάπου αισθάνεται το καθετί, ένα άρωμα για παράδειγμα. Ζει μέσα σε όλα· στις πεταλούδες, στις μέλισσες κ.λπ. Η χάρις τον κάνει να είναι προσεκτικός. Θέλει να είναι μαζί με όλα. }463}
Προσευχή είναι να πλησιάζεις το κάθε πλάσμα του Θεού με αγάπη και να ζεις με όλα και με τα άγρια ακόμη, εν αρμονία. Αυτό επιθυμώ και προσπαθώ να το εφαρμόζω. }465}
Έπειτα από καιρό μας εφέρανε άλλον παπαγάλο, αυτόν που έχομε τώρα. … Είναι εγωιστής, όμως, και θέλει να τον προσέχεις, να του μιλάεις με γλυκύτητα, να μην τον περιφρονείς. Ζηλεύει ιδιαιτέρως, γι’ αυτό δεν θέλει να μιλάεις σ’ άλλον, ούτε ν’ αγαπάεις άλλον. Αλλιώς θυμώνει πολύ. }466}
ΠΕΡΙ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ
Κι όσο πάω θα γίνομαι χειρότερα. Θα μεγαλώσει κι άλλο, θα δυσκολεύομαι να μιλήσω. Πονάω πολύ, υποφέρω, αλλά είναι πολύ ωραία η αρρώστια μου. Την αισθάνομαι ως αγάπη του Χριστού. Κατανύγομαι κι ευχαριστώ τον Θεό. Είναι για τις αμαρτίες μου. Είμαι αμαρτωλός και προσπαθεί ο Θεός να με εξαγνίσει.
Όταν ήμουν δεκαέξι χρονώ, παρακαλούσα τον Θεό να μου δώσει μια βαριά αρρώστια, έναν καρκίνο, για να πονάω για την αγάπη Του και να Τον δοξάζω μέσα απ’ τον πόνο. Για μεγάλο διάστημα έκανα αυτή την προσευχή. Αλλά ο Γέροντας μου μου είπε ότι αυτό είναι εγωισμός κι ότι έτσι εκβιάζω τον Θεό. Ο Θεός ξέρει τι θα κάνει. Έτσι δεν συνέχισα. Δείτε, όμως, που ο Θεός δεν λησμόνησε το αίτημά μου και μου έδωσε αυτή την ευεργεσία μετά από τόσα χρόνια!
Τώρα δεν παρακαλώ τον Θεό να μου πάρει αυτό που Του ζήτησα. Χαίρομαι που το έχω, για να γίνω κι εγώ συμμέτοχος στα πάθη Του απ’ την πολλή μου αγάπη. Έχω την παιδεία του Θεού. «Όν γαρ αγαπά Κύριος, παιδεύει». Η αρρώστια μου είναι μια ιδιαίτερη εύνοια του Θεού, που με καλεί να μπω στο μυστήριο της αγάπης Του και με τη δική Του την χάρι να προσπαθήσω ν’ ανταποκριθώ. Αλλά εγώ δεν είμαι άξιος. }474}
Γι’ αυτό δεν προσεύχομαι να με κάνει ο Θεός καλά. Προσεύχομαι να με κάνει καλό. Είμαι βέβαιος ότι ο Θεός το ξέρει ότι πονάω. Προσεύχομαι όμως για την ψυχή μου να μου συγχωρέσει τα παραπτώματά μου. Φάρμακα δεν παίρνω, ούτε πήγα για εγχείρηση, ούτε για εξετάσεις, ούτε θα δεχθώ εγχείρηση. Θ’ αφήσω τον Θεό να κανονίσει. Το μόνο που κάνω είναι να προσπαθώ να γίνω καλός. Αυτό να εύχεσθε για μένα. Η χάρις του Θεού με κρατάει. Προσπαθώ να δίνομαι στον Χριστό, να πλησιάζω τον Χριστό, να ενώνομαι με τον Χριστό. Αυτό επιθυμώ, δεν το έχω όμως κατορθώσει – δεν το λέω αυτό από ταπείνωση. Αλλά δεν χάνω το θάρρος μου. Επιμένω. Προσεύχομαι να μου συγχωρέσει ο Θεός τις αμαρτίες μου. Έχω ακούσει από πολλούς να λένε: «Δεν μπορώ να προσευχηθώ». Εγώ δεν το έχω πάθει αυτό. Μόνο την ημέρα της παρακοής μου στο Άγιον Όρος το είχα πάθει αυτό.
Δεν με απασχολεί πόσο θα ζήσω κι αν θα ζήσω. Αυτό το έχω αφήσει στην αγάπη του Θεού. … Ο θάνατος είναι μία }475} γέφυρα που θα μας πάει στον Χριστό. Μόλις κλείσομε τα μάτια μας, θα τα ανοίξομε στην αιωνιότητα. Θα παρουσιασθούμε μπροστά στον Χριστό. Στην άλλη ζωή θα ζούμε «εκτυπώτερον» την χάρι του Θεού.
Κάθε τόσο που αισθανόμουνα ότι θα βγει η ψυχή μου, έβλεπα στον ουρανό ένα άστρο που έκανε λαμπυρισμούς, έριχνε γύρω γύρω γλυκύτατες ακτίνες. Ήταν λαμπρό και πολύ γλυκό. Ήταν πολύ ωραίο! Το }476} φως του είχε πολύ γλυκύτητα. Είχε χρώμα μαρινέ, ανοικτό σιέλ, σαν διαμάντι σαν πολύτιμος λίθος. Όσες φορές το έβλεπα, με γέμιζε παρηγοριά και χαρά, γιατί μέσα σ’ αυτό το άστρο ένιωθα ότι ήταν όλη η Εκκλησία, ο Τριαδικός Θεός, η Παναγία, οι άγγελοι, οι άγιοι. Είχα το συναίσθημα ότι εκεί ήταν όλοι οι δικοί μου, οι ψυχές όλων των αγαπητών μου, των Γεροντάδων μου. Πίστευα ότι, όταν θα έφευγα απ’ αυτή τη ζωή, εκεί στο άστρο αυτό θα πήγαινα κι εγώ απ’ την αγάπη του Θεού, όχι απ’ τις αρετές μου. Ήθελα να πιστεύω ότι ο Θεός, που μ’ αγαπάει, μου το εμφανίζει, για να μου πει: «Σε περιμένω!».
Δεν ήθελα να σκέπτομαι την κόλαση, τα τελώνια. Δεν θυμόμουν τις αμαρτίες μου, ενώ είχα πολλές. Τις άφησα. Θυμόμουν μόνο την αγάπη του Θεού και χαιρόμουν. }477}
Αυτή την προσευχή (οίδα Σώτερ ότι άλλος ως εγώ ουκ έπταισέ Σοι, ουδέ έπραξε τας πράξεις, ας εγώ κατειργασάμην …) επαναλάμβανα συνεχώς με λαχτάρα, για να φύγω μ’ αυτούς τους λογισμούς. Όσο την επαναλάμβανα, τόσο από κει πάνω εμφανιζόταν στο άπειρο το άστρο, η παρηγοριά μου. Ερχόταν όλες αυτές τις ημέρες που πονούσα. Κι όταν ερχόταν, πετούσε η ψυχή μου κι έλεγα μέσα μου: «Ήλθε το άστρο μου!». Αισθανόμουν να με τραβάει να πάω σ’ αυτό φεύγοντας απ’ τη γη. Ένιωθα μεγάλη χαρά, όταν το έβλεπα. Δεν ήθελα να σκέπτομαι τις }478} αμαρτίες μου, σας είπα, γιατί αυτές θα μ’ έβγαζαν απ’ αυτό το μυστήριο. Μόνο μια φορά, μόνο μια φορά το αισθάνθηκα άδειο, δεν λαμπύριζε, δεν ήταν γεμάτο. Κατάλαβα. Ήταν απ’ τον αντίθετο. Το περιφρόνησα, στράφηκα αλλού, μίλησα στην αδελφή μου για δουλειές. Μετά από λίγο το είδα πάλι να λαμπυρίζει πολύ. Η χαρά πάλι ήλθε πιο ζωηρά μέσα μου.
Όλο αυτό τον καιρό είχα φρικτούς πόνους σ’ όλο μου το σώμα. Οι άλλοι έβλεπαν να πεθαίνω. Εγώ είχα παραδοθεί στην αγάπη του Θεού. Δεν προσευχόμουνα να με απαλλάξει απ’ τους πόνους. Ο πόθος μου ήταν να μ’ ελεήσει. Είχα ακουμπήσει σ’ Αυτόν, περίμενα να ενεργήσει η χάρις Του. Δεν φοβόμουνα το θάνατο. Στον Χριστό θα πήγαινα.
Πολλή ωφέλεια έχομε απ’ τις ασθένειες, αρκεί να τις υπομένομε χωρίς γογγυσμό και να δοξάζομε τον Θεό, ζητώντας το έλεός Του. Όταν αρρωστήσομε, το θέμα δεν είναι να μην πάρομε φάρμακα ή να πάμε να προσευχηθούμε στον Άγιο Νεκτάριο. Πρέπει να ξέρομε και το άλλο μυστικό· ν’ αγωνισθούμε ν’ αποκτήσομε την χάρι του Θεού. }479} Αυτό είναι το μυστικό. Τα άλλα θα μας τα διδάξει η χάρις, δηλαδή το πώς θ’ αφεθούμε στον Χριστό. Εμείς δηλαδή περιφρονούμε την ασθένεια δεν τη σκεπτόμαστε, σκεπτόμαστε τον Χριστό απαλά, ανεπαίσθητα, ανιδιοτελώς κι ο Θεός κάνει το θαύμα Του προς το συμφέρον της ψυχής μας. Όπως λέμε στην Θεία Λειτουργία, «πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα».
Αλλά πρέπει να θέλομε να περιφρονήσομε την ασθένεια. Αν δεν θέλομε είναι δύσκολο δεν μπορούμε να πούμε, «την περιφρονώ». Κι έτσι ενώ νομίζομε ότι την περιφρονούμε κι ότι δεν της δίνομε σημασία εμείς της δίνομε, την έχομε στο μυαλό μας συνέχεια και δεν μπορούμε να έχομε μέσα μας μια ήρεμη κατάσταση. Και αυτό θα σας το αποδείξω. Λέμε: «Πιστεύω ότι θα με θεραπεύσει ο Θεός. Δεν παίρνω φάρμακα. Έτσι θα το κάνω· θα μείνω όλη νύκτα άγρυπνος και θα Τον παρακαλέσω γι’ αυτό το θέμα. Θα μ’ ακούσει ο Θεός». Προσευχόμαστε όλη τη νύκτα, παρακαλούμε, δεόμαστε, ζητάμε, φωνάζομε, εκβιάζομε τον Θεό κι όλους τους αγίους να μας κάνουν καλά. Εκβιάζομε μέρα και νύκτα. Τρέχομε από δω κι από κει. Έ, δεν δείχνομε με όλ’ αυτά ότι δεν την έχομε περιφρονήσει την αρρώστια; Όσο επιμένομε και εκβιάζομε τους αγίους και τον Θεό να γίνομε καλά, τόσο ζούμε την αρρώστια μας. Όσο ενδιαφερόμαστε να τη διώξομε, τόσο τη ζούμε. Γι’ αυτό δεν γίνεται τίποτα. Κι εμείς έχομε την εντύπωση ότι θα γίνει οπωσδήποτε ένα θαύμα· κι όμως στην πραγματικότητα }480} δεν το πιστεύομε κι έτσι δεν γινόμαστε καλά.
Προσευχές κάνομε, δεν παίρνομε φάρμακα· όμως δεν ηρεμούμε και το θαύμα δεν γίνεται. Μα θα πεις: «Δεν πήρα το φάρμακο, πώς δεν πιστεύω;». Κι όμως, στο βάθος υπάρχει μέσα μας αμφιβολία και φόβος και σκεπτόμαστε: «Άραγε θα γίνει αυτό;». Εδώ ισχύει το Γραφικό: «Εάν έχητε πίστιν και μη διακριθήτε ου μόνον το της συκής ποιήσετε, αλλά καν τω όρει τούτω είπητε άρθητι και βλήθητι εις την θάλασσαν, γενήσεται». Όταν η πίστη είναι πραγματική, είτε παίρνεις φάρμακο είτε δεν παίρνεις, θα ενεργήσει. Και με τους γιατρούς και τα φάρμακα ο Θεός ενεργεί.
Όλο το μυστικό είναι η πίστη· αδιάκριτη, απαλή, απλή και αφελής. Εν απλότητι και αφελότητι καρδίας». Δεν είναι θέμα επιβολής (μάλλον θέλει να πει υποβολής). Την «επιβολή» μπορεί να την έχει ένας φακίρης –αυτή η λέξη δεν ακούγεται καλά. Να έχομε πίστη ότι ο Θεός μας υπεραγαπά κι ότι θέλει να γίνομε δικοί Του. Γι’ αυτό επιτρέπει τις ασθένειες μέχρι να παραδοθούμε μ’ εμπιστοσύνη σ’ Αυτόν.
Να αγαπήσομε τον Χριστό και όλα θ’ αλλάξουν στη ζωή μας. Να μην Τον αγαπάμε, για να πάρομε ανταπόδομα }481}, παραδείγματος χάριν την υγεία. Αλλά να Τον αγαπάμε με λαχτάρα, από ευγνωμοσύνη, χωρίς να σκεπτόμαστε τίποτα, μόνο τη θεία αγάπη. Ούτε να προσευχόμαστε με σκοπιμότητα και να λέμε στον Θεό: «Κάνε τον τάδε καλά στην υγεία του, για να έλθει κοντά Σου». Αυτό δεν είναι σωστό, να υποδεικνύομε τρόπους στον Θεό. Πώς να πούμε στον Θεό: «Κάνε με καλά»; Σ’ Αυτόν που τα πάντα γνωρίζει τι να γνωστοποιήσομε; Εμείς θα προσευχηθούμε, αλλά ο Θεός μπορεί να μη θέλει να μας ακούσει.
Ένας άνθρωπος με ρώτησε πριν από καιρό:
-Πότε θα γίνω καλά;
-Ά! του λέω. Άμα λέεις, «πότε θα γίνω καλά;» ποτέ δεν θα γίνεις καλά. Δεν είναι σωστό να παρακαλείς τον Θεό για τέτοια πράγματα. Παρακαλείς με αγωνία τον Θεό να σου πάρει την ασθένεια, αλλ’ αυτή τότε σε αγκαλιάζει και σε σφίγγει πιο πολύ. Δεν πρέπει να παρακαλούμε γι’ αυτό. Ούτε προσευχή να κάνεις γι’ αυτό.
Φοβήθηκε και είπε:
-Να μην κάνω προσευχή!;
-Αλίμονο! Του λέω. Να κάνεις και πολλή προσευχή μάλιστα, αλλά για να συγχωρέσει ο Θεός τις αμαρτίες σου και να σου δώσει τη δύναμη να Τον αγαπήσεις και να Του δοθείς. Διότι όσο παρακαλείς να φύγει η ασθένεια, τόσο αυτή κολλάει πάνω σου, σε αγκαλιάζει, σε σφίγγει και δεν χωρίζεται από κοντά σου. Αν βέβαια σαν άνθρωπος αισθανθείς εσωτερική δυσκολία και αδυναμία, τότε ας παρακαλέσεις ταπεινά τον Κύριο να σου αφαιρέσει την ασθένεια. }482}
Όταν παραδοθούμε στον Χριστό, ειρηνεύει ο πνευματικός μας οργανισμός, με αποτέλεσμα τη φυσιολογική λειτουργία όλων των οργάνων και των αδένων. Όλα επηρεάζονται. Γινόμαστε καλά, παύομε να υποφέρομε. Και καρκίνο να έχομε, αν τα αφήσομε στον Θεό και γαληνεύσει η ψυχή μας, μπορεί η θεία χάρις με τη γαλήνη αυτή να ενεργήσει να φύγει και ο καρκίνος και όλα.
Κι αν θέλετε να μάθετε, και το έλκος του στομάχου από τη νεύρωση δημιουργείται. Το συμπαθητικό σύστημα, ενώ πιέζεται, σφίγγεται και παθαίνει και έτσι δημιουργείται το έλκος. Μια, δυο, τρεις, σφίξιμο, σφίξιμο, σφίξιμο, στενοχώρια, στενοχώρια, στενοχώρια, άγχος, άγχος, άγχος, πώπ! Έλκος. Έλκος ή καρκίνος, εξαρτάται. Όταν στην ψυχή μας υπάρχουν μπερδέματα, επιδρούν στο σώμα και η υγεία δεν πηγαίνει καλά.
Το τέλειο είναι να μην προσευχόμαστε για την υγεία μας. Να μην ευχόμαστε να γίνομε καλά, αλλά να γίνομε καλοί. … Όχι καλοί, δηλαδή ενάρετοι, «να γίνομε αυτό, αυτό, αυτό …», αλλά ν’ αποκτήσομε θείο ζήλο· ν’ αφηνόμαστε με εμπιστοσύνη στην αγάπη Του· να προσευχόμαστε μάλλον για την ψυχή μας. Και την ψυχή μας θα την εννοούμε ενσωματωμένη μέσα στην Εκκλησία, που κεφαλή της είναι ο Χριστός, μαζί με όλους τους συνανθρώπους μας και με όλους τους εν Χριστώ αδελφούς. }483}
Αγαπήστε τον Χριστό. Γίνετε άγιοι. Ριχτείτε μόνο στην φιλία με τον Χριστό, μόνο στην αγάπη Του, μόνο στο θείο έρωτα. }484}
Αν θέλετε να έχετε υγεία και να ζήσετε πολλά χρόνια, ακούστε τι λέει ο σοφός Σολομών: «Αρχή σοφίας φόβος Κυρίου και βουλή αγίων σύνεσις· το δε γνώναι νόμον διανοίας εστίν αγαθής· τούτω γαρ τω τρόπω πολύν ζήσεις χρόνον και προστεθήσεταί σοι έτη ζωής». }485}
ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΔΙΟΡΑΤΙΚΟΥ ΧΑΡΙΣΜΑΤΟΣ
Ο άνθρωπος που είναι άξιος του Θεού γίνεται έμπλεος του Αγίου Πνεύματος. Έχει τη θεία χάρι. Ο Θεός εν τω μυστηρίω του Χριστού του δίδει τη χαρά, την ειρήνη, την πραότητα, την αγάπη. … Ο Θεός δεν γνωρίζει παρελθόν, παρόν και μέλλον. «Ουκ έστι κτίσις αφανής ενώπιον αυτού, πάντα δε γυμνά και τετραχηλισμένα τοις οφθαλμοίς αυτού …». Έτσι και στον άνθρωπο που έχει υγιή ψυχή αποκαλύπτονται τα μυστήρια του Θεού και γνωρίζονται οι βουλές Του, στο βαθμό που ο Θεός το επιτρέπει.
Χρειάζονται όμως προϋποθέσεις, προκειμένου να έλθει και να μείνει η θεία χάρις μέσα στον άνθρωπο. Μόνον αυτός }489} που έχει ταπείνωση λαμβάνει τα δώρα αυτά απ’ τον Θεό, τα αποδίδει στον Θεό και τα χρησιμοποιεί προς δόξαν Του. Ο καλός, ο ταπεινός, ο αγαπών τον Θεό, αυτός που έχει αρετή με την χάρι του Θεού δεν πλανάται. Αισθάνεται μέσα του ότι είναι πραγματικά ανάξιος κι ότι όλα αυτά του δίνονται, για να γίνει καλός, και γι’ αυτό αγωνίζεται.
Αντίθετα, η χάρις του Θεού δεν πηγαίνει στους εγωιστές, στους ανθρώπους που δεν έχουν συνείδηση τι τους γίνεται. Ο άνθρωπος που έχει εωσφορικό εγωισμό νομίζει ότι είναι έμπλεος θείας χάριτος, αλλά βρίσκεται σε πλάνη· είναι άνθρωπος του διαβόλου. Η πλάνη είναι μια ψυχολογική κατάσταση, μία εσφαλμένη κρίση· στην ουσία η πλάνη έρχεται απ’ τον εγωισμό. Στον άνθρωπο που βρίσκεται σε πλάνη δημιουργούνται ψευδαισθήσεις, πειρασμικές φαντασίες και βασανίζεται. Η πλάνη είναι πολύ δύσκολο να διορθωθεί. Διορθώνεται μόνο με τη θεία χάρι. Μπορεί να προσευχηθεί κάποιος άλλος και ο Θεός να ελεήσει τον άνθρωπο που πλανάται. Αν προσπαθήσει κι αυτός, αν πάει σε «καθρέπτη», που είναι ο καλός πνευματικός, κι εξομολογηθεί ειλικρινά, η χάρις του Θεού θα τον θεραπεύσει. }490}
Ένας άνθρωπος που εμφορείται υπό του κακού πνεύματος, αν καμιά φορά κάποιος τον πλησιάσει και του πει, «είσαι απατεώνας», του δώσει κανένα ράπισμα και του πει μια κακή κουβέντα, θα βλασφημάει και τα θεία ακόμη. Βρίσκεται σε μια δαιμονική κατάσταση, η οποία σιγά σιγά θα τον πάει στο τρελοκομείο. Δηλαδή όλες αυτές οι καταστάσεις, οι πνευματισμοί και τα όμοια είναι αρρωστημένες. }493}
Καθώς ξυπνάω τη νύκτα εδώ στο μοναστήρι, «βλέπω» το Άγιον Όρος να έχει πλημμυρίσει απ’ την χάρι εξαιτίας των εωθινών προσευχών των πατέρων. Μόλις χτυπάει το τάλαντα, τρέχουνε ν’ ακούσουνε «Εξεγερθέντες του ύπνου» κι αρχίζουνε με λαχτάρα, με αγάπη, με χαρά τις προσευχές. Τι να σας πω! Ανοίγει ο Παράδεισος. Έτσι τα }498} αισθάνομαι με την χάρι του Θεού και τα λέω. Αφήστε να τα λέω. Θέλω να τα λέω. Απ’ την αγάπη μου για σας το κάνω!
Ένα άλλο μυστικό τώρα θα σας πω. Τις νύκτες επικοινωνώ τηλεφωνικώς μ’ έναν αγιορείτη ασκητή. Αυτός μελετάει πολύ τους Πατέρες και μου εξηγεί πολλά πράγματα. Συζητούμε πνευματικά ζητήματα. Τρέλα, τι να σας πω! … Αυτό έγινε και σήμερα πρωί πρωί, δηλαδή νύκτα στις τρεις. Οι καμπάνες χτυπούσαν εκείνη την ώρα που συνομιλούσαμε. Επί μισή ώρα κουβεντιάζαμε πάρα πολύ ωραία πράγματα. Ειλικρινά μεγάλη χαρά αισθάνθηκα, μεγαλύτερη απ’ ό,τι μπορώ να σας εκφράσω. Δόξα Σοι ο Θεός! Ενώ λέγαμε αυτά τα πνευματικά, μου λέει:
-Χτυπάει η καμπάνα για την εκκλησία και τρέχω να προλάβω.
Του λέω:
-Γέροντα, μη μ’ αφήνεις!
-Μετά χαράς, μου λέει. Έλα να πάμε στην εκκλησία, να είμαστε μαζί, να βλέπομε τα μεγαλεία του Θεού, την Θεία Λειτουργία, την χάρι του Χριστού. Έλα, δεν υπάρχει απόσταση εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών. Καμία απόσταση!
Και «πήγα» μαζί του στην εκκλησία. Όλες τις ώρες μαζί του προσευχόμουνα. Έβλεπα όλες τις ιερές και άγιες εικόνες, τις λαμπάδες, τα κεράκια, τα καντηλάκια να τσιτσιρίζουν. Έβλεπα τους ιερείς να λειτουργούν μεταρσιωμένοι. Ήταν γεμάτη η εκκλησία από ασκητές κι όλοι είχαν μεγάλη χαρά μέσα τους και ψάλλανε: «Δεύτε ίδωμεν πιστοί }499} που εγεννήθη ο Χριστός …» … Στο «Μετά φόβου Θεού» πήγε να μεταλάβει. Δίπλα του κι εγώ, με την χάρι του Κυρίου μας, συγκινημένος. Συγχωράτε με, που τα λέγω. Έβλεπα όλους τους αδελφούς να δέονται. Αισθάνθηκα μεγάλη αγαλλίαση. Ό,τι έβλεπαν εκείνοι, έβλεπα κι εγώ. Μα ήταν πνευματική πανδαισία αυτή η Λειτουργία με τους αγίους ασκητές, τις χαρούμενες ψυχούλες που τα αισθανόντουσαν όλα, που εζούσανε την εορτή των Χριστουγέννων! Την εζούσανε! Πώς θα ήθελα να ήσασταν κι εσείς, ν’ ακούγατε τα λόγια που λέγανε!
Η χαρά μου γίνεται πολύ μεγάλη, όταν ο άλλος μου βεβαιώνει ότι αυτό που «βλέπω» είναι πράγματι έτσι, γιατί καταλαβαίνω πως αυτή η γνώση δεν προέρχεται παρά μόνον εκ Θεού. }500}
Αυτή τη φορά διεράγησαν τα ύδατα, διότι ο Ελισσαίος κατάλαβε το λάθος του και ζήτησε την ευλογία του Προφήτου Ηλία.
Τίποτα δεν γίνεται χωρίς την ευλογία του Γέροντα. Τίποτα δεν κατορθώνεται χωρίς την χάρι. Αυτά θα τα εννοήσετε πραγματικά όταν έλθει η χάρις. Όταν έλθει το Πνεύμα το Άγιον, θα σας διδάξει και θα σας υπομνήσει τα πάντα. }505}
… τη στιγμή εκείνη η θεία χάρις φέρνει μέσα μου έναν ενθουσιασμό. Με τον ενθουσιασμό εκδηλώνεται η θεία χάρις, που φέρνει ένα είδος φιλικότητος, οικειότητος, αδελφικότητος, ενώσεως. Μετά απ’ αυτή την ένωση έρχεται μεγάλη χαρά, τόση χαρά που πάει να σπάσει η καρδιά μου. Φοβάμαι όμως να εκδηλωθώ. Βλέπω, αλλά δεν μιλάω, έστω κι αν μου το βεβαιώνει η χάρις ότι αυτά είναι αληθινά. Όταν όμως με πληροφορήσει η χάρις να μιλήσω, τότε μιλάω. Λέω μερικά πράγματα που ο Θεός φωτίζει να πω απ’ την αγάπη μου για όλους. Για να αισθανθεί ο κόσμος το αγκάλιασμα που κάνει ο Χριστός σε όλους μας. }506}
Τώρα που τα βλέπω όλα, αισθάνομαι πάρα πολύ ταπεινός. Δηλαδή πώς να σας το εξηγήσω … Ο Θεός με προστατεύει. Στέλνει την χάρι Του σ’ εμένανε. Και λέω: «Εγώ, τόσο ταπεινός και τόσο ανάξιος! Τι θέλει ο Θεός από εμένα;». Κι όμως ο Θεός και τους αμαρτωλούς, όπως εμένα, τους αγαπάει και θέλει να γίνουνε καλοί. Κάνει και τέτοια η χάρις του Θεού.
Αυτό το χάρισμα είναι δώρο του Θεού, είναι της θείας χάριτος, αλλ’ εξαρτάται κι απ’ τον άνθρωπο να το διατηρήσει. Τα χαρίσματα τα πνευματικά τα χάνει ο άνθρωπος, όταν δεν προσέξει. Χρειάζεται προσοχή σ’ αυτά τα πνευματικά πράγματα. Να μη λέτε σ’ άλλους τις μυστικές πνευματικές εμπειρίες που έχετε. Δεν κάνει. Χάνομε έτσι τη θεία χάρι. Είδατε η Παναγία; Τηρούσε σιγήν. Στον Ιωσήφ δεν είπε το μυστικό του Ευαγγελισμού. … Ο Θεός κρύβεται πολύ· τόσο που νομίζομε ότι δεν υπάρχει. Παρουσιάζεται σ’ αυτούς που έχουν αξιωθεί του δώρου της ταπεινώσεως.
Εγώ όλα τα αποδίδω στον Θεό για τη δόξα Του. Πιστεύω για τον εαυτό μου ότι είμαι παλιοσωλήνα σκουριασμένη, που όμως διοχετεύεται το ύδωρ το ζων το πεντακάθαρο, }507} γιατί πηγάζει απ’ το Πνεύμα το Άγιον. Όταν διψάεις πολύ, δεν σκέπτεσαι αν η σωλήνα που το νερό περνάει είναι πλαστική μεταλλική σκουριασμένη. Σ’ ενδιαφέρει το νερό. Ενώ εγώ είμαι με την ψυχή στα χείλη, ο κόσμος έρχεται σ’ εμένα τον ταπεινό. Δεν έχει τίποτα να πάρει από μένα. Εγώ δεν έχω τίποτα, ο Χριστός μόνο έχει το παν.
Όταν ο άνθρωπος πληρωθεί υπό της χάριτος του Θεού, γίνεται αλλιώτικος πηδάει η ψυχή του! Ακούει τη φωνή του και χαίρεται η ψυχή του. Η χάρις με ωθεί να το παθαίνω κι εγώ αυτό. Αλλάζει η φωνή μου, το πρόσωπό μου αλλάζουν όλα. Έχω μάθει να καυχώμαι όχι για τα κατορθώματα τα δικά μου αλλά για την χάρι του Θεού, η οποία επίμονα και ολοφάνερα θέλει να με τραβήξει κοντά της με όλα όσα μου παρουσιάζει στη ζωή μου, από τότε που μικρός επήγα στο Άγιον Όρος. Εγώ, όμως, έχω πάντα το ίδιο συναίσθημα, ότι δεν κατόρθωσα να ζήσω με λαχτάρα τον Χριστό. Πόσο είμαι πίσω! Πόσο είμαι μακριά! Για όλα, όσα μου έδωσε ο Θεός μέσα μου, η ψυχή μου πολύ με κατακρίνει. Έχω μέσα μου φόβο. Σκέπτομαι κι εκείνο που λέγει η Αγία Γραφή: «Κύριε, Κύριε, ου τω σω ονόματι προεφητεύσαμεν και τω σω ονόματι δαιμόνια εξεβάλομεν …ουδέποτε έγνων υμάς· αποχωρείτε απ’ εμού οι εργαζόμενοι την ανομίαν». Το σκέπτομαι αυτό, αλλά δεν απελπίζομαι. Αφήνομαι στην }508} αγάπη του Θεού και στο έλεός Του και λέω τα χρυσά εκείνα λόγια απ’ την ευχή της Θείας Μεταλήψεως: «Οίδα Σώτερ, ότι άλλος ως εγώ ουκ έπταισέ Σοι, …»
Τα χρυσά αυτά λόγια, που έγραψαν οι Πατέρες, όταν τα λέμε με πίστη κι ευλάβεια, είναι σαν να τα ζούμε κι εμείς. }509}
Αυτό που κάνω και σας λέω τι μου έδωσε ο Θεός είναι και αποστολικό. … «Μετάδοση» σημαίνει: Πήρες κάτι; Να το μεταδώσεις από αγάπη. Δεν πιστεύεις ότι έχεις κάτι δικό σου. Είναι του Θεού και το μεταδίδεις. Αυτό είναι αληθινή ταπείνωση. Ενώ ένας φανατικός ένας παλαιοημερολογίτης λέει: «Πω, πω! Μιλάει για τον εαυτό του, αυτό είναι εγωισμός!». }510}
Κι εγώ ο καημένος απ’ την αγάπη μου σας λέω μερικά απ’ όσα μου αποκαλύπτει ο Θεός. Έχω όμως πολύ βαθιά τη συναίσθηση στην καρδιά μου ότι άλλος τα λέει. Αυτό το πιστεύω πολύ, γιατί βλέπω κάτι κι αμέσως μετά αισθάνομαι τις αδυναμίες μου πάρα πολύ, διότι δεν είναι ούτε από αγιοσύνη, ούτε από τίποτ’ άλλο, αλλά απ’ την αγάπη του Θεού προς εμένα, που με θέλει να γίνω καλός. Αυτά όμως που μου αποκαλύπτει ο Θεός σε λίγους τα λέω, γιατί πρέπει ο άνθρωπος να είναι πνευματικός, για να τα καταλάβει. Μπορεί ένας επιστήμονας να δει, ν’ ακούσει κάτι και να το διηγηθεί και να το γράψει και τελικά να πει: «Να τα ίδια λέει κι ο Πλάτωνας». Δεν συμβαίνει όμως εδώ αυτό, γιατί μπορεί να χρησιμοποιούμε τις ίδιες λέξεις αλλά με διαφορετικό νόημα. }511}
Πολλές φορές με την χάρι του Θεού έχω μπει σε μία άλλη κατάσταση. Άλλαξε η φωνή μου, το πρόσωπό μου μπήκε σε ατμόσφαιρα θείου φωτός.
Άρχισα μ’ ενθουσιασμό να ψάλλω απ’ έξω κανόνες, τροπάρια κι άλλους }512} ύμνους και πιο πολύ τα τριαδικά μεγαλυνάρια. Αισθάνθηκα χαρά ανεκλάλητη, η φωνή μου έγινε πρωτόγνωρη, σαν από εκατό ανθρώπους, γλυκιά, δυνατή, αρμονική, ουράνια, «ως φωνή υδάτων πολλών και ως φωνή βροντών ισχυρών». Ύψωσα τα χέρια, έλαμψε το πρόσωπό μου, η έκφρασή μου έγινε αλλιώτικη. Είχα έλθει σε κατάστασε πνευματική. Κι έγινε με μιάς θόλος ο ουρανός και μανάλια εγίνανε τα πεύκα με τα κλαδιά τους …
Εκείνες στέκονταν τρία μέτρα πίσω. Προσπάθησαν να γράψουν στο μαγνητόφωνο εκείνη τη φωνή, αλλά δεν τις άφησα. Τις «είδα» και τις εμπόδισα. Έχω μάθει από μικρός στο Άγιον Όρος να είμαι μυστικός … Έπειτα όμως από μέρες γυρίζοντας στην Αθήνα, αναζητούσα εκείνα τα ψάλματα. Επιθυμούσα να ξανακούσω εκείνη τη φωνή. Στενοχωρέθηκα που δεν τα γράψαμε.
… Δεν ήταν ανθρώπινη εκείνη η φωνή, δεν ήταν δική μου, ήταν της χάριτος του Θεού. Θα ήθελα να τα ακούω και να ξαναγυρίζω σ’ εκείνη την ημέρα. Είδαμε εκεί μες στα πεύκα, τα μεγαλεία του Θεού. Δεν τα είδαμε; Τι ωραία! Που βάλαμε και «φωτιά» εκεί και «κάψαμε» το δάσος! Συνηθισμένος όμως να είμαι μυστικός δεν ήθελα να με μαγνητοφωνήσετε. Αυτό ήταν αίσθημα ταπεινώσεως. }513}
Πήγαμε κάποτε για προσκύνημα μαζί με τον κύριο Γιώργο και την κυρία Καίτη στον άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο στην Πάτμο. Ήταν πρωί. Ένιωθα να με πνίγει η χάρις του αγίου Ιωάννου. Είχε κόσμο το σπήλαιο της Αποκαλύψεως. Φοβήθηκα μήπως προδώσω τα αισθήματά μου. Αν άφηνα τον εαυτό μου να εκδηλωθεί, θα με περνούσαν για τρελό. Αυτοσυγκρατήθηκα. Βγήκα έξω απ’ την εκκλησία. Δεν είναι καλό να βλέπουν οι άλλοι τα βιώματα της μυστικής επαφής με τον Θεό. Γι’ αυτό τους είπα κι εφύγαμε. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας ήταν ησυχία. Ήμασταν οι τρεις μας. Δεν υπήρχε άλλος στην εκκλησία. Πριν μπούμε μέσα τους προετοίμασα. Τους λέω:
-Ό,τι κι αν δείτε, δεν θα κουνηθείτε, ούτε θα μιλήσετε.
Μπήκαμε μέσα με ευλάβεια, χωρίς θόρυβο, με σιωπή, απλά, ταπεινά. Σταθήκαμε μπροστά στη Θεία Αποκάλυψη. Γονατίσαμε και οι τρεις, εγώ στη μέση. Πέσαμε πρηνείς. Λέγαμε το «Κύριε Ιησού …» περίπου ένα τέταρτο. Εγώ αισθανόμουν άδειος. Καμιά συγκίνηση, τίποτα. Ερημιά. Κατάλαβε ο αντίθετος, ο διάβολος, και θέλησε να μ’ εμποδίσει. «Αυτά δεν γίνονται με πρόγραμμα», σκέφθηκα. Την έλεγα, την ήθελα την ευχή –ή μάλλον ούτε την έλεγα, ούτε την ήθελα, διότι όταν τη λέεις, όταν τη }520} θέλεις, καμιά φορά το παίρνει είδηση ο αντίθετος. Είναι ένα πάρα πολύ λεπτό σημείο. Δεν μπορείς μόνος να περιφρονήσεις τον αντίθετο. Και να τον περιφρονήσεις, πρέπει πάλι με την θεία χάρι, ένα ανεξήγητο πράγμα.
Δώστε πολλή προσοχή. Δεν σφίχθηκα, δεν επίεσα την κατάσταση. Δεν πρέπει σ’ αυτά τα πνευματικά να πηγαίνομε με τη βία. Βγήκα έξω. Περιεργάσθηκα τα λουλούδια, σαν να ήθελα ν’ αδιαφορήσω για το ότι δεν γινόταν το άνοιγμα της ψυχής μου. Κοίταξα λίγο τη θάλασσα. Μπήκα μέσα πάλι στο εκκλησάκι, έβαλα στο θυμιατό λίγα κάρβουνα, τα ανάψα, έβαλα λίγο λιβάνι, θύμιασα και τότε άνοιξε η καρδιά μου. Τότε ήλθε η θεία χάρις. Στο πρόσωπό μου ήλθε μία λάμψη, έγινα ένθεος, ύψωσα τα μάτια μου. Σε μια στιγμή έπεσα κάτω. Όπως μου είπαν οι συνοδοί μου, έμεινα κάτω είκοσι λεπτά …
Αυτό το θαύμα, που μου έγινε στην Πάτμο, είναι ένα μεγάλο μυστήριο. Έχει μεγάλη έννοια. Είδα το γεγονός της Αποκαλύψεως. Είδα τον άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο, τον μαθητή του, τον Πρόχορο, έζησα το γεγονός της Θείας Αποκαλύψεως, όπως ακριβώς είχε συμβεί. Άκουσα τη φωνή του Χριστού απ’ τη σχισμή του βράχου …
Αυτά να μην τα πείτε πουθενά. Κύριε Ιησού Χριστέ … Να μ’ ελεήσει ο Θεός. Γιατί σας τα είπα; Πέστε μου … Σας τα είπα για να μάθετε να εγκαταλείπετε τον εαυτό σας απαλά, χωρίς πίεση στα χέρια του Θεού. Τότε Εκείνος θα έρχεται στις ψυχές σας και θα τις χαριτώνει. Αν ο πονηρός σας θέτει εμπόδια, να τον περιφρονείτε. Καταλάβατε; }521} Έτσι έκανα κι εγώ. Απασχολήθηκα με κάτι άλλο, όταν συνειδητοποίησα ότι κάτι παρεμβαίνει. Αυτό έχει πολύ βάθος.
Τα λέω αυτά, αλλά δεν μου ‘ρχεται και καλό που τα λέω. Αισθάνομαι ότι δεν πρέπει να τα λέω … Αυτά είναι μυστήρια, δεν μπορώ να τα εξηγήσω. Το μόνο που λέω είναι να γίνονται όλα απλά, ταπεινά, απαλά. Όταν το θέλεις και περιμένεις να ενωθείς με τον Θεό, όταν εκβιάζεις τον Θεό, δεν έρχεται. Αλλά έρχεται «εν ημέρα ή ου προσδοκάς και εν ώρα ή ου γινώσκεις». Είναι ένας αγιότατος τρόπος, αλλά δεν μπορείς να τον μάθεις απ’ έξω. Πρέπει να μπει μέσα στην ψυχή σου μυστικά, ώστε να τον ενστερνισθείς με την χάρι του Θεού. }522}
 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

σχόλια με υβριστικό περιεχόμενο θα διαγράφονται.

ΑΓΝΩΣΤΗ ΠΡΟΦΗΤΕΊΑ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΘΕΑΤΟΥΣ ΑΣΚΗΤΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΦΑΡΑΓΓΟΥ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΆΓΙΟΝ ΟΡΟΣ.

Ερευνα άρθρου:filio xarisopoulou ΑΓΝΩΣΤΗ ΠΡΟΦΗΤΕΊΑ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΘΕΑΤΟΥΣ ΑΣΚΗΤΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΦΑΡΑΓΓΟΥ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΆΓΙΟ...