Αγία Φιλοθέη

Έρευνα άρθρου: Το νόημα της ζωής🌹

Στις 19 Φεβρουαρίου η Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη της αγίας Φιλοθέης, μιας μοναχής με σημαντική φιλανθρωπική και κοινωνική δράση κατά τον 16ο αιώνα, που αγωνίσθηκε σθεναρά για να στερεωθεί η αγιασμένη παράδοση της Oρθοδοξίας.

Η αγία Φιλοθέη αποτελεί για τους Αθηναίους την προστάτιδά τους, καθώς σφράγισε με το ανεκτίμητο έργο της την πόλη τους σε καιρούς δύσκολους. Γι’ αυτό και θεωρείται η «κυρά των Αθηνών». Ας δούμε λοιπόν τον βίο της…

Η αγία Φιλοθέη γεννήθηκε το 1522 στην Αθήνα και καταγόταν από την αρχοντική οικογένεια των Μπενιζέλων – μοναχοπαίδι του Άγγελου Mπενιζέλου και της Συρίγας. Μάλιστα το αρχοντικό της οικογένειας, που σώζεται μέχρι σήμερα στην Πλάκα, είναι το πιο παλιό σπίτι της πόλης.

Γεννήθηκε με θαυματουργικό τρόπο, ύστερα από προσευχές των γονιών της προς την Παναγία, καθώς για χρόνια δεν αποκτούσαν παιδί. Το όνομά της ήταν Παρασκευή, αλλά τη φώναζαν χαϊδευτικά Ρηγούλα ή Ρεβούλα.

Οι γονείς της φρόντισαν να λάβει την καλύτερη δυνατή μόρφωση, για τα δεδομένα της εποχής. Και, καθώς η Ρεβούλα μεγάλωνε, διακρινόταν για το ήθος αλλά και την ευφυΐα της.

Στα 14 της περίπου την ανάγκασαν να παντρευτεί με τον κατά πολύ μεγαλύτερό της Ανδρέα Χειλά, άρχοντα των Αθηνών, ο οποίος περιγράφεται ως τσιγκούνης και ζηλιάρης.

Από τις πρώτες κιόλας μέρες του γάμου της άρχισαν και οι δυσκολίες. Λέγεται πως ο σύζυγός της την κακομεταχειριζόταν και, παρότι ήταν πλούσιοι, της είχε απαγορεύσει να προσφέρει στους φτωχούς. Ο ίδιος μάλιστα έφτανε στο σημείο να κοιτάζει καθημερινά την αποθήκη του σπιτιού, μήπως κι έλειπαν τρόφιμα.

Μια μέρα που εκείνος έλειπε από το σπίτι, η νεαρή Ρηγούλα θέλησε να βοηθήσει κάποιους φτωχούς και τους έδωσε λάδι από το βαρέλι που είχε. Φοβήθηκε όμως πως, αν ο άντρας της έβρισκε το βαρέλι άδειο, θα θύμωνε και θα τη χτυπούσε. Γι’ αυτό το γέμισε με νερό, προσευχόμενη διαρκώς εκείνος να μην καταλάβει τίποτα. Ξαφνικά το νερό μετατράπηκε σε λάδι. Ήταν ένα από τα πρώτα σημάδια όσων θα ακολουθούσαν…

Ο υποχρεωτικός γάμος της Ρεβούλας δεν κράτησε πολύ, αφού ο Χειλάς σύντομα πέθανε. Η 17χρονη πλέον χήρα ήταν μία από τις πιο περιζήτητες νύφες. Ωστόσο, δεν ήθελε να ξαναπαντρευτεί, όπως τη συμβούλευαν οι δικοί της, αλλά να αφιερωθεί σε φιλανθρωπίες.

Όταν έφυγαν και οι γονείς της από τη ζωή, η Παρασκευή, μετά από ένα όραμα με τον άγιο Ανδρέα, έχτισε ένα μοναστήρι με ένα εκκλησάκι στο όνομά του. (Είναι το εκκλησάκι που βρίσκεται δίπλα στο Μέγαρο της Αρχιεπισκοπής). Ταυτόχρονα έγινε μοναχή με το όνομα Φιλοθέη.

Στο μοναστήρι την ακολούθησαν αρχικά οι υπηρέτριες που είχε στο πατρικό της και πολύ σύντομα άλλες 150 περίπου κοπέλες. Παράλληλα με τη δράση της στο μοναστήρι, η Φιλοθέη έκανε συνεχώς φιλανθρωπίες διαθέτοντας όλη της την περιουσία. Ίδρυσε σχολεία, νοσοκομεία, ξενοδοχεία και ορφανοτροφεία. Και, όπου μάθαινε πως βρίσκεται φτωχός, δυστυχισμένος, άρρωστος, έτρεχε σε βοήθειά του.

Εκτός από τις γυναίκες που την είχαν ακολουθήσει στο μοναστήρι, η Φιλοθέη βοηθούσε και κοπέλες που είχαν πουληθεί στους Τούρκους ως σκλάβες. Όταν κάποιοι «αγοραστές» πληροφορήθηκαν ότι η Φιλοθέη φυγάδευε τις σκλάβες, πήγαν στο μοναστήρι, τη συνέλαβαν και την οδήγησαν στον Πασά. Εκείνος απείλησε ότι θα την αποκεφαλίσει, αν δεν αλλαξοπιστήσει. Η Φιλοθέη απάντησε ότι είναι έτοιμη να θυσιαστεί στο όνομα του Χριστού. Τελικά σώθηκε μετά από διαμαρτυρίες χριστιανών που κατάφεραν να πείσουν τους Τούρκους να την απελευθερώσουν.

Μετά την απελευθέρωσή της και την επιστροφή της στη μονή, η Φιλοθέη έγινε ακόμα πιο αγαπητή και συγκέντρωσε στον κύκλο της περισσότερες γυναίκες. Έτσι, ίδρυσε παράρτημα στα Πατήσια, στην Τζιά και την Αίγινα.

Το 1588, την παραμονή του αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, η Φιλοθέη βρισκόταν μαζί με άλλες μοναχές στο ναό που είχε οικοδομήσει στα Πατήσια και έκαναν αγρυπνία. Το βράδυ εισέβαλαν στο μοναστήρι εξαγριωμένοι Τούρκοι. Τη χτύπησαν, τη βασάνισαν και την εγκατέλειψαν σε ημιθανή κατάσταση. (Έξω από το ναό σώζεται η κολόνα, όπου η Φιλοθέη δέθηκε και μαστιγώθηκε).

Οι μοναχές που έτρεξαν να τη βοηθήσουν τη μετέφεραν στην κρύπτη της, όπου λίγους μήνες μετά, στις 19 Φεβρουαρίου 1589, απεβίωσε λόγω των τραυμάτων της.

Το άγιο σκήνωμά της θάφτηκε στο μοναστηράκι της Kαλογρέζας και μετά την ανακομιδή βρέθηκε ακέραιο να ευωδιάζει και να μυροβλύζει!

Σήμερα το ιερό λείψανο της αγίας Φιλοθέης της Αθηναίας βρίσκεται στον Μητροπολιτικό Ναό των Αθηνών.

«Ὅρπηξ Ἀθηνῶν ἐστιν ἡ Φιλοθέη,
Ἐχθρὸν βαλοῦσα σταυροῦ τῇ πανοπλίᾳ».